Herfst 2015

Vrij zacht, normale hoeveelheid neerslag en aantal uren zonneschijn

Met in De Bilt een gemiddelde temperatuur van 11,1 °C tegen 10,7 °C normaal was de herfst vrij zacht.

De herfst ging echter koud van start. September was sinds 2001 niet meer zo koud geweest. De hoogste temperatuur in september bedroeg in De Bilt slechts 20,2 °C. We moeten ruim een halve eeuw terug in de tijd om een septembermaand te vinden met een nog lager maximum; in 1950 kwam de temperatuur niet hoger dan 19,9 °C.

Oktober was in haar geheel ook een koude maand, maar kende wel een afwisseling tussen zachte en koude tijdvakken. Vooral rond het midden van de maand was het zeer koud voor de tijd van het jaar. De tweede decade van oktober (dag 11 tot en met 20) was sinds 1992 niet meer zo koud geweest.

November was met een gemiddelde temperatuur van 9,9 °C tegen een langjarig gemiddelde van 6,7 °C juist de op één na zachtste novembermaand in ruim een eeuw. Alleen november 1994 was nog zachter met een gemiddelde van 10,2 °C. Er werden talrijke temperatuurrecords gebroken en zowel de eerste (dag 1 tot en met 10) als tweede (dag 11 tot en met 20) decade van de maand waren sinds 1901 nog nooit zo zacht verlopen. Op een flink aantal dagen lag de gemiddelde temperatuur maar liefst vijf tot ruim zeven graden boven de normale waarde voor de tijd van het jaar.

De eerste vorstdag (minimumtemperatuur lager dan 0,0 °C) werd deze herfst pas geregistreerd op 23 november. Toen zakte het kwik in De Bilt tot -2,6 °C. Het kwam in totaal daarmee tot slechts één vorstdag deze herfst tegen zeven normaal.

Warme dagen (maximumtemperatuur 20,0 °C  of hoger)  kwamen door het vlakke temperatuurverloop in september nauwelijks meer voor. September telde er twee, tegen tien normaal. Oktober en november  kenden geen warme dagen meer, tegen normaal resp. twee en nul.

Met gemiddeld over het land 248 mm week de hoeveelheid neerslag niet veel af van het langjarige gemiddelde van 243 mm.

In september viel 88 mm tegen normaal 78 mm. Een fors deel daarvan viel op de 15e toen in een groot gebied 25-50 mm viel. Oktober was een droge maand met landelijk gemiddeld 34 mm tegen 83 mm normaal. In de westelijke kustprovincies viel het minst, ongebruikelijk voor een herfstmaand. Op 14 oktober kwam het in de hogere delen van Limburg tot sneeuwval waardoor het landschap wit kleurde. In Nederland sneeuwt het in oktober alleen bij hoge uitzondering, in De Bilt voor het laatst op 24 oktober 2003.

November was een natte maand met gemiddeld over het land 126 mm tegen normaal 83 mm. Het was vaak onstuimig. Op 15 november trok de eerste herfststorm over de kust. Ook op 17 en 18 november veroorzaakte een actieve depressie storm met zware tot zeer zware windstoten tot 115 km/uur aan zee. Op 29 november trok de derde storm van deze herfst over de noordelijke kustprovincies. Opnieuw kwamen zeer zware windstoten voor tot 122 km/uur.

De herfst was het natst langs de westkust met op diverse plaatsen ruim 300 mm neerslag. Het droogst was het in het zuidoosten van het land met op KNMI stations Ell slechts 143 mm neerslag. In De Bilt viel ca. 245 mm tegen normaal  241 mm.

Landelijk gemiddeld scheen de zon 335 uren tegen 320 uren normaal. In alle drie de afzonderlijke herfstmaanden week het aantal geregistreerde zonuren maar weinig af van het langjarige gemiddelde. Half oktober was er wel sprake van een zeer somber tijdvak. Tussen 14 en 22 oktober, negen dagen, was de zon op een aantal plaatsen slechts minder dan 2 uren te zien. Het zonnigst was de herfst op het KNMI-station Vlissingen met 360 uren zon. Het somberst was het op KNMI station Lauwersoog met 311 uren zon.

Normaal=het langjarig gemiddelde over het tijdvak 1981-2010

De Bilt, 1 december 2015/Carine Homan