Buismans Duizend jaar weer, wind en water in de Lage Landen, deel III 1450-1575

Er wordt wat afgeklaagd nu de zomer maar niet wil beginnen. Het natte en koele zomerweer is ook even slikken na de vele warmte van de laatste jaren, toen menig warmterecord aan diggelen ging. Zo was juli 1994 de warmste zomermaand tenminste sinds het begin van de metingen in 1706, augustus 1997 de warmste oogstmaand aller tijden en zowel juli als augustus 1995 staan hoog in de top tien van de eeuw.

Allemaal mooi en aardig concludeert Jan Buisman, maar de warmste zomer uit de geschiedenis is nog altijd die van 1540. Het "grote zonnejaar" is één van de onderwerpen die uitgebreid aan bod komen in het derde deel van de onvolprezen serie "Duizend jaar weer, wind en water in de Lage landen van historisch geograaf Jan Buisman, In samenwerking met het KNMI werkt hij aan een meerdelige serie die de geschiedenis van het klimaat in kaart moet brengen. De eerste twee delen van deze boekenreeks die achtereenvolgens in 1995 en 1997 zijn een daverend succes: deel I is inmiddels aan zijn vierde druk toe en deel aan zijn tweede druk. Buisman zag daarom geen aanleiding om iets aan de "formule" te veranderen en gaat onvermoeibaar door met het verzamelen van gegevens.

Het derde deel is zeker zo boeiend dan de eerste delen en het aantal bronnen dat Buisman aanboort neemt zeker na de uitvinding van de boekdrukkunst (circa 1450) en de groeiende volksontwikkeling met de jaren toe. "Vanaf de 15 e eeuw moeten we alle zeilen bijzetten om niet in een oceaan van feiten te verdrinken en vooral na 1550 wordt het zaak het hoofd koel en boven water te houden", schrijft Buisman in zijn inleiding. Toch weet de auteur het klaar te spelen geen detail weg te laten en biedt hij de lezers een boeiend kijkje in de keuken van onze voorouders. Letterlijk zelfs want we komen bijvoorbeeld aan de weet hoe de maaltijden er in die tijd uitzagen. Aardappels, cacao en koffie waren er in die tijd nog niet en evenmin bepaalde groenten als andijvie, lof en tomaat. Het verduurzamen van vlees, groenten, vruchten en noten is van levensbelang, want een flinke voorraad was hard nodig om de winter door te komen? De beschikbaarheid en aanvoer van levensmiddelen was sterk van het weer afhankelijk, denk maar aan het vervoer van verse vis in hete zomers, het weinige fruit in slechte zomers en de superieure kwaliteit van de wijn in mooie zomers.

Heel opmerkelijk in dit opzicht is het verslag van 1540: zeven maanden lang zonovergoten, aanhoudend heet en droog! Zon en warmte brachten onze landgenoten in de verleiding tot wijnaanbouw, maar dat mislukte volledig. Het "Grote Zonnejaar 1540" was de laatste van een serie mooie zomers; daarna brak de "Kleine IJstijd" aan met vooral koele en natte zomers en natuurlijke koude winters. Meer informatie over Buismans "Duizend jaar weer, wind en water in de Lage Landen" staat in het persberichtover het nu verschenen derde deel.