Orkanen en klimaatverandering

Nu orkaan Sandy op New York afkoerst komen de vragen over orkanen en klimaatverandering weer boven. De Verenigde Staten, Midden-Amerika en de Antillen worden al sinds mensenheugenis getroffen door orkanen, wervelstormen met windsnelheden van windkracht 12 (meer dan 118 km/uur) die boven warm zeewater ontstaan. Na de verwoestingen veroorzaakt door orkaan Katrina in 2005 werd door sommigen al snel de link gelegd naar de opwarming van de aarde. Als warm zeewater voor het ontstaan van orkanen zorgt, zou warmer zeewater niet meer en sterkere orkanen veroorzaken?

Is het aantal orkanen toegenomen? Orkanen worden sinds de jaren 1970 met satellieten waargenomen. Over die periode is een duidelijke toename zichtbaar, sinds 1995 zijn er meer orkanen dan in de jaren 1970 en 1980. Vanaf 1944 worden de orkanen rond de Verenigde Staten met vliegtuigen aangevlogen, wat goede meetgegevens oplevert. Over de periode vanaf 1944 is geen toename of afname te zien, de lagere aantallen in de jaren 1970 en 1980 waren een tijdelijke fluctuatie. Voor de tijd daarvoor zijn we afhankelijk van rapporten van zeeschepen en kuststations. Vooral kleinere orkanen werden wel eens gemist. Als hiervoor gecorrigeerd wordt blijkt dat ook vanaf het begin van de betrouwbare waarnemingen rond 1880 geen trend in het aantal orkanen zichtbaar is, er zijn alleen langzame schommelingen.

Orkanen ontstaan boven warm zeewater, maar trekken vaak naar het noorden over de Atlantische Oceaan en komen tot in Canada aan land. Net zoals de huidige storm Sandy hebben ze dan ook karakteristieken van een gewone herfststorm. Er zijn er ook die met windkracht 12 in Europa aan land gekomen zijn, zoals orkaan Floyd in 1993. Er zijn geen aanwijzingen dat orkanen nu verder naar het noorden trekken dan vroeger.

Verwachten we dat het aantal orkanen of de sterkte in de toekomst toeneemt? Behalve het warme zeewater zijn er nog veel andere factoren die het ontstaan van orkanen beïnvloeden. Alles bij elkaar nemend lijkt het onwaarschijnlijk dat het aantal sterk zal toenemen, de meeste modellen geven een lichte afname aan. De sterkte zal waarschijnlijk wel toenemen, er komen dus meer intense stormen. Het KNMI onderzoekt of in de toekomst meer orkanen als herfststorm Europa kunnen bereiken.