Unieke tropische cycloon op zuidelijke Atlantische Oceaan

Op de zuidelijke Atlantische Oceaan is rond 26 maart 2004 een tropische cycloon ontstaan. Dat is heel uitzonderlijk en zover bekend in dit gebied de eerste tropische cycloon in de geschiedenis. Normaal krijgen dergelijke weersystemen een naam die tevoren is vastgelegd, maar hier had niemand rekening mee gehouden waardoor de cycloon als 01LNONAME op de weerkaart is vermeld en officieus als Aldonca als naam heeft gekregen.

De cycloon is driftend naar het westen uiteindelijk met gemiddelde windsnelheden van 140 km/uur aan land gegaan in het zuiden van Brazilië op 29 S juist ten zuiden van Criciúma, dat ten noordoosten van de grote plaats Porto Alegre aan de kust ligt. Tropische cyclonen of hurricanes, zoals ze in het Caribisch gebied worden genoemd, ontstaan gewoonlijk bij zeewatertemperaturen van minstens 26 graden. In het onstaansgebied bedroeg de zeewatertemperatuur eind maart 25 graden. Volgens KNMI-meteoroloog Paul Citroen moeten dus andere factoren een rol hebben gespeeld. Mogelijk hield de vorming van 01LNONAME verband met een diepe trog (deel van een lagedrukgebied achter een koufront met sterk verhoogde buienactiviteit en wind) in de atmosfeer die lange tijd op dezelfde plaats in stand bleef waardoor de depressie zich verder kon ontwikkelen tot een tropische cycloon.

Relatie broeikaseffect onduidelijk
Of het werkelijk een tropische cycloon is of een zeer zware extra-tropische cycloon is nog onduidelijk. Het oog op de satellietopname wijst wel zeer sterk in de richting van een tropische cycloon. Zowel het National Hurricane als de Engelse Met Office bevestigen dat het werkelijk een tropische cycloon was. De vraag of deze cycloon het gevolg is van het broeikaseffect is nog niet te beantwoorden. In het verleden is er wel een modelstudie (Haarsma et al. 1993)* geweest die heeft gewezen op de mogelijkheid van tropische cyclonen voor de kust van Brazilie in een warmer klimaat. Omdat het ontstaan van tropische cyclonen afhankelijk is van een complex samenspel van factoren, die maar ten dele door een model goed gesimuleerd kunnen worden, moeten uitspraken over eventuele veranderingen in intensiteit en voorkomen van tropische cyclonen als gevolg van het broeikaseffect zeer voorzichtig geinterpreteerd worden. Alleen als in de toekomst vaker voor de kust van Brazilië tropische cyclonen zouden optreden zou dit een aanwijzing kunnen zijn dat dit samenhangt met het broeikaseffect.

*R.J. Haarsma, J.F.B. Mitchell and C.A. Senior, 1993: Tropical disturbances in a GCM/ Climate Dynamics, 8, 247-257.