Weer, klimaat en de lucht die we inademen

De verjaardag van de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO), de 23e maart, staat dit jaar in het teken van gezondheid en milieu. Weer, klimaat en de lucht die we inademen is het thema van 2009.

Onlangs organiseerde het KNMI een workshop over Weer, klimaat en gezondheid. Thema's die meer dan ooit in de belangstelling staan zijn de klimaatverandering met oplopende temperaturen en meer hittedoden, het nationaal hitteplan en de gevolgen voor natuur en gezondheid.

De website met informatie over het weer, de luchtkwaliteit en hittestress in China, die het KNMI tijdens de Olympische Spelen afgelopen zomer in samenwerking met NOC*NSF verzorgde, is bijzonder vaak geraadpleegd. Verder worden in ons land in relatie met het weer tegenwoordig dagelijks verwachting uitgegeven van de zonkracht (UV-index) en voor hooikoortspatiënten.

Arts en weer
Het verband tussen weer en gezondheid staat al eeuwen in de belangstelling. De Griekse wijsgeer Hippocrates (460-377 voor Christus) stelde voor de jaartelling al dat de medische wetenschap rekening moest houden met het weer. Hij maakte onderscheid tussen stinkende lucht in de stad en frisse lucht op het land. Het waarschijnlijk oudste geschrift over smerige lucht veroorzaakt door rook in Londen dateert uit het jaar 852. Ruim vier eeuwen later, in 1307, trachtte Eduard I de rookontwikkeling voor het eerst wettellijk aan banden te leggen met een verbod op kolenverwarming.

De weermetingen die vandaag de dag wereldwijd worden verricht hebben we zelfs mede te danken aan de medische wereld. In de 18e eeuw verenigden artsen uit Frankrijk en Engeland en Nederland zich om metingen te doen en het weer te onderzoeken. In ons land was voor de Leidse medicus Herman Boerhaave (1668-1736) de grote animator. Hij veronderstelde dat er een verband bestond tussen het weer en epidemieën.

Invloed van het weer
Weer, regen, sneeuw, zonlicht en temperatuur hebben op verschillende manieren invloed op de luchtkwaliteit. Onder bepaalde omstandigheden bijvoorbeeld tijdens een hittegolf en zonnig weer kan de verontreiniging zich in de onderste luchtlagen ophopen, terwijl regen of sneeuw de lucht juist kan schoonwassen. Ook stof- en zandstormen, natuurbranden en vulkaanuitbarstingen hebben grote invloed op de kwaliteit van de lucht. De World Health Organization schat dat jaarlijks gemiddeld twee miljoen mensen overlijden door luchtverontreiniging..

Verwachtingen van smog (ozon en fijn stof) op basis van satellietgegevens, modelberekeningen en prognoses van temperatuur, wind, neerslag en hittestress zijn dan ook van groot belang voor een gezonde samenleving.