Weerradars meten nu ook wind

Vanaf 31 januari 2004 gaat het KNMI naast de reguliere windmetingen met ballonnen, op weerstations en satellieten ook windgegevens afleiden uit de weerradar. Het Instituut beschikt over twee Doppler radarsystemen, die na grondig wetenschappelijk onderzoek nu ook operationeel worden voor het meten van wind. Dat betekent dat behalve de meteorologen van het KNMI, overheid en weerbedrijven ook afnemers in de luchtvaart, recreatie en bouw, gebruik kunnen maken van de windprofielen uit de radarsystemen. De weerradar wordt al vele jaren gebruikt om neerslag te volgen. Door middel van kleuren wordt aangegeven hoe groot de intensiteit is en bovendien laat de radar zien in welke richting en met welke snelheid de buien over het land trekken.

De windprofielen bieden daarnaast informatie over windrichting en -snelheid op verschillende hoogtes in de atmosfeer. Zowel in het gebied rond Den Helder als De Bilt waar de radarantennes zijn opgesteld maakt de radar ieder kwartier een dwarsdoorsnede van het windverloop met de hoogte. Het frequent beschikbaar komen van gedetailleerde windinformatie is een grote aanwinst vooral bij extreem weer, dat gevaar oplevert. Zo kan de kans op windstoten tijdens buien en bij storm beter worden ingeschat en in de weermodellen worden verwerkt wat ten goede komt aan de kwaliteit van de weersverwachtingen, waarschuwingen en het Weeralarm van het KNMI. Ook het invallen van zeewind aan de kust, waardoor een stranddag de mist in gaat, kan beter worden gevolgd. Door internationale uitwisseling kunnen ook andere landen, met name de ons omringende, profiteren van de windprofielen boven Nederland.

De werking van de Dopplerradar is gebaseerd op het Dopplereffect. De natuurkundige Johann Christian Doppler beschreef in 1842 het principe dat een door een bron uitgezonden trilling anders wordt waargenomen als de bron zich ten opzichte van de waarnemer beweegt.

De operationele ingebruikname van de Dopplerradar is een nieuwe mijlpaal in het 150-jarig bestaan van het KNMI. Meteoroloog Buys Ballot, die het Instituut op 31 januari 1854 oprichtte, testte het Dopplereffect met behulp van musici, waaronder een hoornblazer, en een locomotief die hij op het baanvak Utrecht-Maarssen liet rijden. "Wat voor nut deze waarnemingen geven, zoo is er voor 's hands niet bepaalds voor aan te geven, maar men weet niet hoe onverwacht soms eene nieuw gevonden waarheid hare toepassing vindt", aldus Buys Ballot in 1845.