De huidige El Niño kende zijn hoogtepunt in december 2023 en is nu op zijn retour. Het is één van de vijf sterkste El Niño’s uit de waarnemingen, alhoewel hij zwakker is dan die van 1997/1998 en 2015/2016. Ondanks dat El Niño over zijn hoogtepunt heen is zullen we de komende paar maanden de effecten ervan zeker nog merken.
El Niño is een natuurlijke variatie in het klimaat waarbij de zeewatertemperatuur aan het oppervlak van de tropische Stille Oceaan tijdelijk toeneemt en de windcirculatie daarboven verandert. Het komt gemiddeld eens in de twee tot zeven jaar voor en duurt gewoonlijk negen tot twaalf maanden. El Niño beïnvloedt op zijn beurt het weer in andere delen van de wereld. Het grootst is deze invloed in de gebieden rondom de Stille Oceaan en in de rest van de tropen, maar ook in de Atlantische Oceaan en in Europa zijn er kleine effecten.
Op een kaartje van de zeewatertemperatuur herken je een El Niño aan de rode tong vanuit de westkust van Zuid-Amerika de Stille Oceaan in (zie afbeelding 1, rechterpaneel). Het water is daar een paar graden warmer dan gemiddeld. Tijdens een La Niña gebeurt het tegenovergestelde en is het water aan de Zuid-Amerikaanse kust juist kouder dan normaal. Begin 2023 kwam een langdurige La Niña ten einde, om kort daarna het begin van El Niño in te luiden.
Volgens de WMO is er in de komende maanden (maart, april, mei) een kans van 60 procent op het voortzetten van El Nino en in de maanden daarna 80 procent kans op neutrale condities (dus zowel geen El Niño als La Niña). Later dit jaar is er een kans dat de situatie omslaat naar een La Niña, maar dat is nog uiterst onzeker.
El Niño zorgt voor een tijdelijke extra opwarming van de atmosfeer boven op de opwarming die optreedt door de uitstoot van broeikasgassen. De afgelopen negen maanden was de wereldgemiddelde temperatuur dan ook recordhoog (afbeelding 2). De hoogste temperaturen worden meestal een paar maanden nadat El Niño op zijn maximum is bereikt. Het kost namelijk enige tijd voordat het warme zeewater ook de atmosfeer heeft opgewarmd. De verwachting is dan ook dat, met een nog na-ijlende El Niño, de komende maanden opnieuw zeer hoge temperaturen worden bereikt.
El Niño heeft vooral invloed op de tropische gebieden en de landen direct rondom de Stille Oceaan. In Europa merken we relatief weinig tijdens een El Niño. Dat komt omdat Europa ver weg ligt van het gebied waar El Niño voorkomt. El Niño heeft wel een na-ijl effect in Europa. In het voorjaar na een sterke El Niño krijgen we in Nederland en verder naar het oosten vaker meer regen, terwijl Oost-Spanje dan iets droger en warmer is. Na vrijwel alle El Niño-jaren sinds 1856 blijkt het voorjaar in Nederland aan de natte kant te zijn. Alleen na de laatste El Niño van 2015/2016 was het voorjaar niet natter dan gebruikelijk.
La Niña, lijkt in Nederland juist voor een iets droger voorjaar te zorgen. Onderzoekers vermoeden dan ook dat de La Niña tussen 2020 en 2023 heeft bijgedragen aan de periode van droogte in delen van Europa, waaronder Nederland.
Maar nu zitten we nog in de nadagen van een El Niño, en is er dus een grotere kans op een natter voorjaar dan gemiddeld. Dit zien we ook terug in de langetermijnverwachting van het Europese weermodel van het ECMWF (European Centre for Medium-Range Weather Forecasts) (afbeelding 3). Deze geeft een 40-50 procent kans op een bovengemiddeld natte april-mei-juni. Houd de paraplu voorlopig dus nog maar binnen bereik.
Leerlingen van twintig scholen in Nederland hebben dit voorjaar meetbuisjes opgehangen in hun omg...
17 juni 2024 - NieuwsberichtDe aarde warmt op door de toename van CO2 en andere broeikasgassen in de atmosfeer. Er wordt hard...
14 juni 2024 - KlimaatberichtNa een recordnatte april en mei leek juni even wat droger te beginnen. Maar ook vandaag regent he...
10 juni 2024 - NieuwsberichtSinds maart 2023 is het oppervlak van de Atlantische Oceaan ongekend warm voor de tijd van het ja...
07 juni 2024 - Klimaatbericht