Kans op extreem brandgevaarlijk weer in Oost-Canada is meer dan verdubbeld door klimaatverandering

Weersomstandigheden die de kans op bosbranden verhogen komen vaker voor door klimaatverandering. In Oost-Canada is de kans op het extreem brandgevaarlijke weer van deze zomer inmiddels meer dan verdubbeld. Dit blijkt uit een nieuwe World Weather Attribution (WWA) studie, uitgevoerd door een internationale groep wetenschappers met bijdragen van het KNMI.

Extreme bosbranden in Canada dit jaar 

Dit jaar woedden er talrijke bosbranden in verschillende delen van het noordelijk halfrond. Met name Canada werd langdurig getroffen. Het verbrande oppervlak is meer dan drie keer zo groot als Nederland. Niet eerder verbrandde er in één seizoen zo'n groot oppervlak in Canada. De bosbranden werden aangewakkerd door abnormale warme en droge weersomstandigheden voor de tijd van het jaar met aanhoudende wind, kenmerken van brandgevaarlijk weer (figuur 1). 

Meten hoe brandgevaarlijk het weer is 

De kans op brandgevaarlijk weer neemt toe als het warmer wordt en de luchtvochtigheid afneemt. Precies dit zien we gebeuren in de zomer boven land in grote delen van de wereld nu het klimaat verandert door de mens. Om uit te rekenen hoe groot het effect van klimaatverandering is, gebruiken we op advies van experts op het gebied van bosbranden die meededen met de studie twee getallen die iets zeggen over hoe brandgevaarlijk het weer op een bepaald moment is en hoe brandgevaarlijk het hele seizoen is geweest. 

Het eerste getal, de Canadese Fire Weather Index (FWI) is een combinatie van de weersomstandigheden en de droogte van de natuur, de brandstof. Iedere dag heeft de FWI een bepaalde waarde. Hoe hoger, hoe groter de kans op bosbranden. De hoogste waarde van de som van zeven opeenvolgende dagen in het hele seizoen zegt iets over de grootte van het verbrandde oppervlak in dat seizoen.  

Het tweede getal is afgeleid van de FWI en heet de Daily Severity Rating (DSR). De som van de DSR over het hele seizoen zegt iets over hoe brandgevaarlijk het seizoen was. Hoe hoger de DSR, hoe moeilijker de bosbranden te bestrijden zijn. In onze studie hebben we ons beperkt tot een gebied in het oosten van Canada in de provincie Québec, waar de branden het hevigst waren en waarin de natuur en weersomstandigheden overal ongeveer hetzelfde zijn (figuur 2).   

Bosbrandgevaar in Canada is sterk toegenomen door klimaatverandering 

Uit onze berekeningen blijkt dat zo'n hoge waarde van de zevendaagse FWI als in mei-juli van dit jaar ongeveer eens in de 20 à 25 jaar voorkomt. Zonder klimaatverandering zou dat maar eens in de 50 jaar zijn of nog zeldzamer. Deze kans zal verder toenemen naarmate de aarde verder opwarmt. De kans op een seizoen met zeer brandgevaarlijk weer als dit jaar, gemeten volgens de DSR-index, is zelfs minstens zeven keer waarschijnlijker geworden door klimaatverandering (figuur 3).  

Risico op bosbranden kan beperkt worden door maatregelen 

Het is belangrijk om te benadrukken dat onze studie geen uitspraak doet of bosbranden ook daadwerkelijk voorkomen. Brandgevaarlijk weer hoeft nog geen grote bosbranden op te leveren. Er moet ‘brandstof’ beschikbaar zijn voor een natuurbrand, zoals veel dood hout en droge struiken onder de bomen, en ook een ontsteking, zoals bliksem of een vonk en het maakt veel uit hoe de natuur beheerd wordt en de brandbestrijding geregeld is. Maatregelen kunnen het risico op grote bosbranden beperken, ook al neemt de kans op brandgevaarlijk weer toe. Met stijgende temperaturen en drogere zomers neemt het risico op natuurbranden toe, een risico waar wij ook in Nederland op voorbereid moeten zijn. 

De ontwikkeling van attributiestudies op het KNMI 

Na extreem weer volgt vaak de vraag wat de rol van klimaatverandering was. Attributiestudies geven daarop het antwoord. Als de rol van klimaatverandering duidelijk is, dan kunnen we als samenleving tijdig maatregelen nemen om minder kwetsbaar te zijn voor dergelijke gebeurtenissen in de toekomst. Ook maken attributiestudies duidelijk met welke gevolgen van klimaatverandering we nu al te maken hebben. 

Deze studie van WWA is zo'n attributiestudie. Als onderdeel van de ontwikkeling van een Early Warning Centre bij het KNMI, kunnen attributiestudies voor bijvoorbeeld extreme temperaturen in Nederland, nu snel worden uitgevoerd. Het verder ontwikkelen van attributiemethoden voor meer complexe risico’s, zoals natuurbrandgevaar, heeft een hoge priorititeit. Hogere temperaturen en lagere luchtvochtigheid zorgen er ook in Nederland voor dat de kans op brandgevaarlijk weer toeneemt. 

KNMI-klimaatbericht door Sarah Kew en Frank Selten