Koninklijk weer steeds aangenamer

Nederland hoopt elk jaar op een warme, stralende Koningsdag. Alhoewel we het dit jaar niet kunnen vieren zoals we gewend zijn, is het natuurlijk wel fijn dat we de dag buiten kunnen doorbrengen. Want al is Koningsdag dit jaar wat aan de koude kant, het blijft in elk geval overwegend droog. Koel was het vaker op recente Koningsdagen, toch is de kans op aangenaam koninklijk weer de afgelopen decennia groter geworden. De gemiddelde maximumtemperatuur op 27 april is sinds 1901 met ruim 2,5 °C toegenomen. De kans op neerslag is nagenoeg gelijk gebleven.

2019 was recordnat

De maximumtemperatuur op Koningsdag verschilt sterk van jaar tot jaar. Dat blijkt uit de weermetingen in De Bilt sinds het eerste jaar waarin Koningsdag werd gevierd (figuur 1). In 2016 voerde een noordelijke stroming bijvoorbeeld koude poollucht aan, met winterse buien en onweer. Het werd met 10,7 °C zelfs kouder dan tijdens de voorgaande Kerstdagen, niet ideaal weer voor een vlooienmarkt. Vorig jaar viel Koningsdag aan het einde van een lange, zachte en droge periode, wat leidde tot een aangename temperatuur van 20,7 °C op de verjaardag van de koning.

De neerslaghoeveelheden op Koningsdag verschillen sterk van jaar tot jaar. In drie van de afgelopen zeven jaar bleef het droog in De Bilt. Door buiïgheid en langere perioden van neerslag was 2019 een recordjaar als het om neerslag gaat.

Slechts helft van de Koningsdagen droog  

We vieren Koningsdag pas sinds 2014, een periode die te kort is om vast te kunnen stellen wat ons ‘koninklijke klimaat’ is. Daarvoor kijken we naar de statistiek van het weer op 27 april over de periode van 1991 tot 2020 (de huidige ‘klimaatnormaal’).

60% van de Koningsdagen was er sprake van zacht weer (periode 1991-2020)

De gemiddelde maximumtemperatuur lag in die periode op 16,3 °C (figuur 2)*. Op 60 procent van de Koningsdagen was er dan ook sprake van ‘zacht weer’, dat wil zeggen een temperatuur van boven de 15 °C. De mooi-weer-liefhebbers die het bij 20 °C pas warm genoeg vinden, konden maar tijdens één op de vijf Koningsdagen buiten het oranjefeest vieren. In slechts de helft van de afgelopen dertig jaar bleef het droog in De Bilt op 27 april.

Kans op warm weer gestegen

Als we nog wat verder uitzoomen, wordt duidelijk wat voor invloed klimaatverandering op Koningsdag heeft (figuur 2). De metingen van 1901 tot nu zetten de relatief koelere waardes in recente jaren in perspectief: koude uitbijters als 2016 en 2017 kwamen voor 1990 gemiddeld om de 3 à 4 jaar voor. De gemiddelde maximumtemperatuur op 27 april is sinds 1901 met ruim 2,5 °C toegenomen en de kans op warm weer (>20 °C) is gestegen. De neerslaghoeveelheid is niet noemenswaardig veranderd, de kans op een droge koningsdag schommelt sinds jaar en dag rond de 45%.

Zomerjas én paraplu

Koningsdag is rond de 80e verjaardag van Koning Willem-Alexander gemiddeld 0,5 tot bijna 2°C warmer dan nu

Een relatief positief gevolg van klimaatverandering voor de festiviteiten is dat de kans op warm weer op Koningsdag blijft stijgen. De KNMI’14-klimaatscenario’s voorzien een Koningsdag die rond de tachtigste verjaardag van Koning Willem-Alexander gemiddeld 0,5 tot bijna 2 °C warmer is dan nu. De verwachting is dat het minder vaak zal regenen, maar dat het harder regent als het wel regent. Haal die zomerjas én oranje paraplu dus maar alvast uit de kast.

KNMI-klimaatbericht door Lone Mokkenstorm

* Als 27 april op een zondag valt, wordt Koningsdag een dag eerder gevierd. Dit was bijvoorbeeld het geval in 2014 en hier is rekening mee gehouden in Figuur 1. Voor de klimaatanalyse in Figuur 2 is echter 27 april aangehouden, om de trend te kunnen baseren op een consistente dag. Doordat we naar de data van een enkele dag in het jaar kijken en niet naar het gemiddelde van een langere periode, heeft het grillige weer een relatief grote invloed op de berekening van de temperatuurtrend volgens de KNMI-methode. Dit is waarschijnlijk de reden dat je, ondanks de waargenomen toename in temperatuur de afgelopen decennia, geen consistente toename in de berekende trend terugziet.