Hoeveel dragen gletsjers bij aan zeespiegelstijging?

Hoeveelheid smeltwater van gletsjers neemt toe

Gletsjers komen wereldwijd voor in hoge berggebieden en in hele koude gebieden zoals aan de rand van de ijskappen van Groenland en Antarctica (figuur 1).  Ze verliezen ijsmassa, doordat er in de zomer door de opwarming meer ijs smelt dan er in de winter aan sneeuw bijkomt. Het smeltwater stroomt naar zee, waardoor de zeespiegel wereldwijd stijgt.

Het laatste klimaatrapport van het IPCC laat zien dat de berggletsjers van 1901 tot en met 1990 ongeveer 16% van hun massa hebben verloren, met 5 cm zeespiegelstijging als gevolg. Dat is ongeveer de helft van de totale zeespiegeltoename over die periode. Afhankelijk van de wereldwijde uitstoot zal nog eens 18% tot 36% van het gletsjerijs uit de berggebieden verdwijnen in 2100 ten opzichte van 2015, wat gelijk staat aan een zeespiegelstijging van ongeveer 8 tot 17 cm (figuur 2).  

Hoeveelheid smeltwater ijskappen inmiddels groter dan van gletsjers 

Gletsjers reageren traag op klimaatverandering. Zelfs als de opwarming stopt, zullen gletsjers nog tientallen jaren blijven smelten. Als de huidige gletsjers helemaal wegsmelten, zorgt dat voor nog eens 30 cm zeespiegelstijging (de gletsjers aan de rand van Antarctica en Groenland niet meegenomen). De Alpengletsjers nemen hiervan maar 0,3 mm voor hun rekening. Ter vergelijking: als al het ijs op Groenland zou smelten zorgt dat voor 7 meter zeespiegelstijging, voor Antarctica is dit 58 meter.

In de vorige eeuw smolten de gletsjers sneller dan de ijskappen. Inmiddels is de hoeveelheid smeltwater van de ijskappen op Groenland en Antarctica groter dan die van de gletsjers elders. De verwachting is dat de bijdrage van de ijskappen steeds belangrijker wordt (figuur 3).  

Wereldwijd trekken gletsjers zich terug 

Ongeveer 10% van het gletsjergebied op aarde staat op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization). Deze VN-organisatie meldde vorige week dat door de opwarming van de aarde ongeveer een derde van deze beschermde gletsjers in 2050 verdwenen zal zijn. Grote kans dat de gletsjers in Afrika en de Italiaanse Dolomieten in de komende dertig jaar helemaal wegsmelten. Om het andere deel van de gletsjers te behouden moet de opwarming deze eeuw onder de 1,5 °C blijven, maar we koersen eerder af op 2,5 °C. Het terugdringen van de broeikasgasuitstoot en actief CO2 uit de lucht halen is de meest effectieve manier om de resterende gletsjers te beschermen. 

KNMI-klimaatbericht door Eveline van der Linden