Zomer in oktober, maar ook een guur einde
Oktober was een zachte maand met in De Bilt een gemiddelde temperatuur van 11,9 °C tegen 10,7 °C normaal.
De eerste dagen van de maand was er sprake van wisselvallig weer met temperaturen die iets onder normaal lagen voor de tijd van het jaar. Al snel werden echter hogedrukgebieden bepalend voor het weer. Neerslag viel er niet of nauwelijks en er was veel ruimte voor de zon. 5 en 6 oktober waren in een groot deel van het land warme dagen (maximumtemperatuur 20,0 °C of hoger).
Aan de westflank van een hogedrukgebied boven Oost-Europa kwam op de 9e boven onze omgeving een zuidstroming tot stand. Er volgde een langdurig tijdvak met droog, vaak zonnig weer waarbij de temperatuur zeer hoog was voor de tijd van het jaar. In het zuidoosten waren er negen warme dagen op rij, van 12 tot en met 17 oktober was het er zelfs zomers warm (maximumtemperatuur 25,0 °C of hoger).In De Bilt werd het op 13 oktober 26,3 °C, zo hoog was daar de temperatuur zo laat in het jaar in ruim een eeuw nog niet geweest. Zomerse dagen in De Bilt in oktober zijn zeldzaam, sinds 1901 was dat slechts in vijf jaar eerder het geval. De landelijk hoogste temperatuur op deze dag was 28,1 °C in Ell.
In totaal werden in De Bilt tien warme dagen gemeten, tegen twee normaal. Sinds 1901 is het slechts twee keer eerder voorgekomen dat oktober zoveel warme dagen telde: in 1921 en 1969.
Vanaf de 18e kwam het zwaartepunt van de hogedrukgebied ten westen van ons land te liggen. De stroming kreeg een noordwest- en later een noordcomponent waardoor de temperatuur geleidelijk daalde. Op de 20e kwam het voor het eerst na het zomerseizoen tot vorst in het oosten van het land. Ook op 28e kwam het lokaal tot vorst. Vanaf die dag lagen de maxima op veel plaatsen ruim onder de 10 °C en was het in de wind soms ronduit guur.
Met gemiddeld over het land 41 mm regen tegen 83 mm normaal, was oktober een droge maand. Het natst was het in de westelijke kustprovincies met plaatselijk ca. 70 mm. In het zuidoosten werd her en der niet meer dan 20 mm gemeten.
Lange tijd zag het er naar uit dat oktober uitzonderlijk droog zou eindigen. Tot en met de 25e was landelijk gemiddeld slechts 10 mm gevallen. Hiermee hield de opvallende droogte aan die zich sinds de lente manifesteerde in ons land en omliggende landen.
Daarna werd het wisselvallig met geregeld buien. Op de 27e viel er in het zuidwesten 10 tot 40 mm regen. De helft van de totale maandsom, landelijk gemiddeld 20 mm, viel op 30 oktober.
De regen werd veroorzaakt door een actieve depressie die van de Alpen over ons land naar het noorden trok. In het zuidwesten viel lokaal 30 – 40 mm.
Oktober was een zeer zonnige maand met gemiddeld over het land 174 zonuren tegen 113 normaal. Zoals vaak in een herfstmaand waren de regionale verschillen niet groot. Op de minst zonnige plaatsten was de zon ca. 160 uren te zien. In het zuiden van het land scheen de zon het meest, lokaal ca. 185 uren. In De Bilt komt het aantal zonuren uit op 180 uren tegen 113 normaal. Alleen 1920 (185 uren) en 1951 (189) waren er nog zonniger sinds 1901.
Normaal=het langjarig (schrikkel)gemiddelde over het tijdvak 1981-2010, De Bilt, 1 november 2018/Rob Sluijter