Zeer zacht, vrij nat en met een normale hoeveelheid zon
Met een gemiddelde temperatuur van 11,6°C tegen een langjarig gemiddelde van 10,9°C was de herfst zeer zacht en tevens goed voor een achtste plek in de lijst met zachtste herfstseizoenen. Ook alle drie de afzonderlijke herfstmaanden waren zachter dan het langjarig gemiddelde, al was het verschil in september niet groot; met een gemiddelde temperatuur van 15,0°C in De Bilt tegen 14,7°C normaal. In oktober en november waren de verschillen groter; met een gemiddelde temperatuur van 12,0°C tegen 10,9°C en van 7,8°C tegen 7,0°C respectievelijk.
September begon wisselvallig met de passage van enkele depressies. In het weekeinde van 6 en 7 september zorgde een hogedrukgebied voor zonnig en droog weer. Met een zuidenwind werd het in het zuiden van het land plaatselijk tropisch warm. Op 7 september werd in Westdorpe met 30,7°C de hoogste temperatuur van deze herfst gemeten. Vanaf 8 september werd de warmte verdreven en volgde er opnieuw een wisselvallige periode, met soms veel regen en wind. De zomerse warmte keerde nog kort terug op 19 en 20 september, gevolgd door onweersbuien. Daarna werd het een stuk frisser met wind uit noordelijke en oostelijke richtingen. ’s Nachts koelde het flink af en ontstond er mist. Overdag waren er zonnige en droge perioden, bij maxima van 15-20°C.
Oktober begon rustig onder invloed van een hogedrukgebied boven Scandinavië. Vanaf 3 oktober kregen we te maken met een westelijke stroming. Storm Amy trok over de noordelijke Noordzee en bracht bij ons veel wind en neerslag. De temperatuur lag overdag rond het langjarig gemiddelde (16-17°C), ’s nachts werd het met ca. 10°C een stuk zachter. Vanaf 6 oktober zorgde een hogedrukgebied opnieuw voor rustig, maar ook druilerig en bewolkt weer. Halverwege de maand draaide de wind naar het noorden en koelde het af, vooral in de nachten. Daarbij was het wel meest droog met zonnige perioden. Vanaf 20 oktober kregen lagedrukgebieden weer de overhand en werd het een stuk natter. Op 23 oktober trok storm Benjamin over het land en ook daarna bleef het wisselvallig met veel wind, regen en temperaturen rond of iets onder het langjarig gemiddelde.
November was een maand met twee gezichten. Gedurende de eerste helft van de maand hadden we veelal te maken met de zuidelijke aanvoer van tropische lucht aan de oostflank van lagedrukgebieden boven de oceaan. Hierdoor was het vaak zonnig, droog en vooral bijzonder zacht; met maximumtemperaturen tussen de 14 en 18°C. De tweede helft van de maand kende een koude periode, met middagtemperaturen van 4 à 5°C en geleidelijk koudere nachten, met vorst en mistbanken. Op de 22e werd in Eelde met -5,4°C de laagste temperatuur van de maand bereikt. Er vielen veel buien, soms met korrelhagel, onweer en natte sneeuw, plaatselijk werd het zelfs even wit. De maand eindigde somber, druilerig en zacht.
De herfst telde in De Bilt 15 warme dagen (maximumtemperatuur 20,0°C of hoger) en die vielen allemaal in september, normaal zijn dat er ongeveer 12 in september en 2 in oktober. Dit is wel opvallend gezien het zachte karakter van oktober, die dus vooral het gevolg was van de zachte nachten. Het aantal zomerse dagen (25,0°C of hoger) liep uiteen van één aan de kust tot maximaal 5 in het zuidoosten. In De Bilt waren het er twee, conform de klimatologie. Tropische dagen (30,0°C of hoger) waren er niet in De Bilt, Westdorpe en Woensdrecht telden er één (7 september). De temperatuur kwam op 16 november voor het eerst deze herfst (en dit winterhalfjaar) onder het vriespunt. De herfst telde in De Bilt uiteindelijk 8 vorstdagen, twee meer dan normaal. In het noordwesten waren er minder vorstdagen en in Vlissingen vroor het helemaal niet. IJsdagen (maximumtemperatuur onder 0,0°C) kwamen niet voor, normaal telt de herfst er 0,4.
Gemiddeld over het land genomen was de herfst als geheel vrij nat, met 252 millimeter tegen een klimatologisch gemiddelde van 220 millimeter. Dit was vooral het gevolg van de zeer natte oktobermaand; met landelijk gemiddeld 116 millimeter neerslag tegen 75 millimeter normaal, goed voor een zevende plek in de lijst met natste oktobermaanden. September en november kenden ongeveer de normale hoeveelheid neerslag, met respectievelijk 72 en 64 millimeter, tegen ongeveer 72 millimeter normaal.
Net als in de afgelopen zomer viel er in het zuidwesten veel minder neerslag dan in het noorden. Daar was de herfst met 160-200 millimeter dan ook ca. 30 millimeter droger dan normaal. Vlissingen was met 176 millimeter het droogste automatische KNMI-station. De herfst was het natst in het noordwesten van het land, waar het met 300-350 millimeter ca. 75 millimeter natter was dan het langjarig gemiddelde. Het natste KNMI-station was Hoorn op Terschelling, waar met 357 millimeter meer dan twee keer zoveel viel dan plaatselijk in het zuiden.
Op 9 september regende het langdurig in het midden en zuidoosten van het land, met in Limburg lokaal meer dan 50 millimeter. Op 15 september zorgde een stormdepressie boven de Noordzee niet alleen voor regen, maar ook voor de eerste herfststorm van dit jaar. Rond 4 oktober was er veel wind en regen door storm Amy. Op 23 oktober trok storm Benjamin over het land, met op veel plaatsen 20-40 millimeter. Het KNMI gaf die dag code oranje uit voor zware windstoten in de kustprovincies. Op 14 november zorgde de slepende frontale zone voor 20-40 millimeter in het noorden en op de 19e viel er 15-30 millimeter in de noordwestelijke helft.
Met gemiddeld over het land 352 uur zon tegen 349 zonuren normaal, week de hoeveelheid zonneschijn deze herfst weinig af van het klimatologische gemiddelde. September was een zonnige maand, met landelijk gemiddeld 188 uur zon tegen 159 uur normaal. Oktober was juist somber, met gemiddeld over het land 87 uren zon tegen een langjarig gemiddelde van 120 zonuren. November kende met 77 zonuren ongeveer de normale hoeveelheid zonneschijn.
In het noorden en westen was de herfst ca. 20 uur zonniger dan normaal, met ca. 370 zonuren in het noordwestelijk kustgebied. Stavoren was met 391 uur zon het zonnigste KNMI-station. In het zuiden en oosten was de herfst juist somberder dan normaal, met in het zuidoosten ca. 320 zonuren, zo’n 20 uur minder dan het langjarig gemiddelde. Westdorpe was met 316 zonuren het somberste KNMI-station. In De Bilt was de herfst met 359 uur zonniger dan normaal (340 uur).
Normaal=het langjarig gemiddelde over het tijdvak 1991-2020
De Bilt, 5 december 2025, Yorick de Wijs