Vrij zacht, landelijk gemiddeld verder normaal
Met een gemiddelde temperatuur van 7,8°C in De Bilt tegen 7,0°C normaal, was november vrij zacht. Dat de maand niet veel zachter is geëindigd is opmerkelijk, want de eerste helft verliep bijzonder zacht (10,8°C). De maand kende dan ook twee gezichten; met naast zonnig en zacht herfstweer ook winterse buien en koude nachten.
Aan de zuidflank van een lagedrukgebied nabij IJsland begon de maand nat en vrij somber. In een zuidwestelijke stroming passeerden er een aantal storingen. Het was aan de zachte kant, met maximumtemperaturen van 14°C en minimumtemperaturen tussen de 5 en 10°C.
Later op de 3e kwamen we in de warme sector terecht van de restanten van orkaan Melissa. De stroming draaide naar zuid en er werd van oorsprong tropische lucht aangevoerd. Op 4, 5 en 7 november lagen de maximumtemperaturen veelal tussen de 15 en 17°C. Op 5 november werd in Westdorpe met 18,9°C de hoogste temperatuur van de maand bereikt. Om het ‘nazomerweer’ compleet te maken, was het droog en zeer zonnig, alleen in het noorden viel het soms tegen.
Het koufront passeerde op 10 november, waarna het tijdelijk iets afkoelde. Veel regen viel er niet, wel was er meer bewolking. Al snel kwamen we onder invloed van stormdepressie Claudia boven de Oceaan en werd er opnieuw zachte lucht aangevoerd. De maximumtemperaturen stegen naar zo'n 15°C en er waren zonnige perioden. Ook de nachten waren zacht, met minimumtemperaturen tussen de 8 en 12°C. Tot de 13e bleef het op de meeste plaatsen droog.
Tussen 14 en 16 november kwam er een einde aan het mooie weer, met een frontale zone die tergend langzaam zuidwaarts over het land bewoog. Er viel veel regen en op de meeste plaatsen scheen de zon nauwelijks. Achter de frontale zone stroomde met een noordelijke stroming gevoelig koudere lucht het land binnen; met veel wind en temperaturen van 6-9°C was het waterkoud. In de avond van 16 november kwam het dit winterhalfjaar voor het eerst tot vorst.
Tussen hogedruk boven IJsland en lagedruk boven Scandinavië, voerde een noordelijke stroming vervolgens steeds koudere polaire lucht aan. Boven het warme zeewater ontstonden talrijke buien, soms met onweer en een winters karakter, die soms veel neerslag achterlieten. Tussendoor was er ook wat zon. De maximumtemperaturen daalden geleidelijk naar 4 à 5°C en de nachten werden steeds kouder. Op de 22e werd in Eelde met -5,4°C de laagste temperatuur van de maand bereikt.
Op 23 november zorgde een actieve depressie boven Groot-Brittannië voor het verdrijven van de koudste lucht, hetgeen gepaard ging met (natte) sneeuw en ijsregen die snel overging in regen. De dagen daarna bleef het vrij koud en licht wisselvallig. Wanneer het ’s nachts opklaarde vroor het licht en ontstond er mist of lage bewolking, die soms ook overdag lang hardnekkig bleef.
Vanaf 27 november werd de stroming zuidwestelijk (zonaal), aan de zuidflank van een actief lagedrukgebied boven nabij Schotland. Aan de zachte kant van het golvende koufront, bevonden we ons voortdurend in zachte lucht. Hoewel het met maximumtemperaturen van ca. 10°C aangenaam aanvoelde, was het weer verder overwegend grijs en druilerig.
In De Bilt waren er deze november geen warme dagen (20°C of meer) of ijsdagen (hele dag <0°C), conform het klimatologische gemiddelde. Wel vroor het relatief vaak in de nacht; november telde in De Bilt 8 vorstdagen, drie meer dan normaal. In het noordwesten waren er minder vorstdagen en in Vlissingen vroor het helemaal niet. Op 21 en 22 november bleef de daggemiddelde temperatuur in het oosten plaatselijk onder het vriespunt en was er een bijdrage aan het (Hellmann) koudegetal.
Met gemiddeld over het land 64 millimeter neerslag tegen 72 millimeter normaal, week november weinig af van het klimatologische gemiddelde. Hoewel de kustgebieden in deze tijd doorgaans natter zijn dan het binnenland, waren de verschillen nu wel erg groot; met 120-150 millimeter in het uiterste noordwesten tot 30-50 millimeter in het zuidoosten, een factor drie verschil. Een normale verdeling voor november is zo’n 100 millimeter in het noordwesten tot 60 millimeter in het zuidoosten. In De Bilt viel met 62 millimeter aanmerkelijk minder dan normaal (80 millimeter).
Van 4 t/m 12 november bleef het met uitzondering van de 10e meest droog. Daaromheen was het juist vrij nat, met op de eerste dag 5-10 millimeter en van 13 t/m 20 november dagelijks zo’n 3-10 millimeter neerslag. Op 14 november zorgde de slepende frontale zone voor 20-40 millimeter in het noorden en op de 19e viel er 15-30 millimeter in de noordwestelijke helft van het land. Tot en met 25 november viel er regionaal nog 5-10 millimeter, waarna de rest van de maand vooral druilerig was.
Tijdens de ‘licht’ winterse periode van 17 t/m 21 november zorgden winterse buien plaatselijk voor korrelhagel of natte sneeuw. In Groningen en het (zuid)westelijk kustgebied werd het soms even wit en in de Limburgse heuvels vormde zich zelfs een sneeuwdek van enkele centimeters. Op 23 november viel er landinwaarts natte sneeuw, ijsregen en werd het in het noordoosten even wit.
Met landelijk gemiddeld 77 uur zon, week ook de hoeveelheid zonneschijn deze maand weinig af van het klimatologische gemiddelde van 70 zonuren. In De Bilt scheen de zon met 79 uur iets meer dan normaal (67 zonuren).
Tot en met 12 november was het over het algemeen vrij zonnig, daarna overheerste het sombere weer, met van 14 t/m 16, op 19 en van 27 t/m 30 november regionaal zelfs helemaal geen zon. Met 6 à 7 dagen gemiddeld over het land, telde november ongeveer het normale aantal zonloze dagen. De zon scheen deze maand met zo’n 90 uur het meest in het zuidoosten, in het (uiterste) noorden was november het somberst met 65-70 zonuren.
Normaal=het langjarig gemiddelde over het tijdvak 1991-2020
De Bilt, 5 december 2025, Yorick de Wijs