Overstromingen Bangladesh nog niet te wijten aan klimaatverandering

Hangen extreme gebeurtenissen samen met klimaatverandering? Een belangrijke vraag waar ook het KNMI onderzoek naar doet.Voor de grote overstroming in augustus 2017 van de rivier de Brahmaputra in Bangladesh is het onderzoek nu afgerond. Daaruit blijkt dat het effect van de opwarming van de aarde door broeikasgassen tot nu toe getemperd wordt door luchtvervuiling in die regio. In de toekomst verwachten we wel vaker periodes van extreme neerslag in Bangladesh.

Overstromingen augustus 2017

Augustus is midden in de natte moesson in Bangladesh, maar in 2017 regende het nog veel meer dan anders in het stroomgebied van de Brahmaputra, in Bangladesh, India en Butan. Hierdoor trad de rivier buiten haar oevers en veroorzaakte grote overstromingen (figuur 1). Om te onderzoeken hoe groot de kans op een dergelijke gebeurtenis is en of deze kans aan het veranderen is, hebben we 10-daags gemiddelde regen in dit stroomgebied onderzocht in waarnemingen en klimaatmodellen. Normaal gesproken duurt het namelijk zo'n tien dagen voordat water de overstroomde gebieden bereikt. Daarnaast hebben we ook de afvoer van de Brahmaputra geanalyseerd, deze wordt waargenomen in Bahadurabad en gemodelleerd met hydrologische modellen.

Impact van de opwarming tot nu toe

De invloed van klimaatverandering tot nu toe is nog onzeker (figuur 2). Twee van de drie datasets met waarnemingen laten een lichte toename zien van de kans op extreme regen, maar met een onzekerheidsmarge die ook een lichte afname omvat. De derde dataset laat vrijwel geen verandering zien, maar met nog grote onzekerheden. Van de twee modellen die we gebruikt hebben en die het regenklimaat in dit deel van de wereld redelijk goed kunnen nabootsen, geeft één een toename maar de andere geen verandering. Het verschil wordt verklaard door de invloed van luchtvervuiling in deze modellen. De toenemende luchtvervuiling maskeert in Zuid-Azië vaak de effecten van broeikasgassen, maar hoeveel is moeilijk te bepalen.

De waarnemingen van de afvoer van de Brahmaputra laten geen trend zien, en de modellen zijn het hier ook oneens. We concluderen dat overstromingen zoals die in 2017 nu tot twee keer waarschijnlijker geworden zijn, maar mogelijk is de kans ook niet veranderd.

Verwachtingen door de verdere opwarming

We verwachten dat de luchtvervuiling ook in dit gebied de komende decennia afneemt. Dan loopt de temperatuur versterkt op. De modellen geven aan dat de kans op dit soort overstromingen in dat geval gaat toenemen. In beide modellen wordt de kans op zulke hoeveelheden neerslag 70% groter dan nu het geval is als de wereld nog een graad warmer geworden is dan nu (twee graden ten opzichte van het pre-industriële tijdperk). De kans op zo’n hoge afvoer neemt iets minder toe, met ongeveer 50%.

KNMI-klimaatbericht door Sjoukje Philip en Geert Jan van Oldenborgh