Download de presentatie van de opening
Spreker: Dewi le Bars (KNMI)
Download de presentatie over zeespiegelstijging van KNMI-klimaatwetenschapper Dewi Le Bars.
In this workshop about sea-level rise, we will dive deeper into three themes. Each theme will get more or less attention depending on the interest of the audience.
Spreker: Karin van der Wiel (KNMI)
Download de presentatie over droogte en hitte van KNMI-klimaatwetenschapper Karin van der Wiel.
De zomers in Nederland zijn aan verandering onderhevig. Meer hitte (voor het eerst door de 40C grens), en de laatste jaren veel droogte (o.a. in 2018, 2022). In deze workshop kijken we naar het zomerseizoen van de toekomst. Zetten de veranderingen door, met welke snelheid en in welke mate? We kijken naar klimaatmodellen, hoe goed komen die overeen met de werkelijkheid? En naar de fysische processen die leiden tot de veranderingen in hitte en droogte. Om uiteindelijk te komen tot een advies, of gebruikershandleiding, voor het gebruik van de klimaatscenario-data. Verder is er veel ruimte voor vragen, en voor discussie over klimaatadaptatie-mogelijkheden tussen de deelnemers onderling.
Spreker: Geert Lenderink (KNMI)
Download de presentatie over extreme zomerneerslag van KNMI-klimaatwetenschapper Geert Lenderink.
Extreme neerslag in de zomer valt meestal uit relatief kleinschalige buien. Belangrijke processen in deze buien – waaronder sterke opgaande en neergaande bewegingen – worden in traditionele klimaatmodellen (EC-EARTH/RACMO) slechts schematisch meegenomen. In de nieuwe klimaatscenario’s wordt voor dit onderdeel voor het eerst modellen gebruikt die een veel betere beschrijving hebben van deze buienprocessen, en deze modellen geven veel betrouwbaardere resultaten. In deze workshop zullen deze ontwikkelingen worden toegelicht, antwoord gegeven worden waar de nieuwe scenario’s afwijken van de eerdere scenario’s, en besproken worden welke data uit de nieuwe scenario’s het meest geschikt is voor welke toepassing. Daarnaast krijgt u uitgebreid gelegenheid tot het stellen van vragen.
Spreker: Andreas Sterl (KNMI)
Download de presentatie over wind van KNMI-klimaatwetenschapper Andreas Sterl.
Door klimaatverandering wordt alles erger, toch? Ook de wind? (Hoe) gaat de wind in Nederland en op de Noordzee veranderen als het klimaat warmer wordt? Deze vraag staat centraal in de workshop over wind. We starten met een kleine introductie in de meest belangrijke bevindingen omtrent wind, namelijk
Daarna is er ruim de gelegenheid om verder over de wind te praten en prangende vragen te stellen."
Spreker: Henk van den Brink (KNMI)
De KNMI23 scenario’s zijn gebaseerd op het klimaatmodel RACMO, waarmee klimaatruns voor het huidige en toekomstige klimaat zijn gemaakt (deze RACMO reeksen zijn openbaar gemaakt op het KNMI dataportaal). ‘Huidig’ betekent hier niet een zo-goed-mogelijke simulatie van alle opgetreden, historische, gebeurtenissen, maar een synthetische weerreeks die past bij het huidige klimaat: alleen de klimatologische aspecten zijn dus (zo goed mogelijk) gelijk aan die van het huidige klimaat, niet de individuele gebeurtenissen. Toch is er veel behoefte om antwoord te krijgen op de vraag: Hoe zou deze gebeurtenis er in een toekomstig klimaat uit hebben gezien? Om deze vraag te beantwoorden zijn de historische tijdreeksen van een groot aantal meetlocaties in Nederland ‘getransformeerd’ naar het klimaat dat bij elk van de klimaatscenario’s past.
In deze workshop wordt dieper ingegaan op hoe deze transformatie werkt, en wat de sterke en zwakke kanten van zowel de RACMO reeksen als de getransformeerde tijdreeksen zijn.
Sprekers: Peter Siegmund (KNMI) en Iris Keizer (KNMI)
Voor het eerst zijn er ook klimaatscenario’s gemaakt voor de bijzondere Nederlandse gemeenten Bonaire, Sint-Eustatius en Saba. Op de eilanden Sint-Eustatius en Saba komen zware orkanen met veel regen in de toekomst vaker voor, maar op Bonaire niet. De temperatuur op de eilanden gaat, evenals in Europees Nederland, verder omhoog. Bovendien neemt op de eilanden de hoeveelheid regen af. De zeespiegelstijging bij de BES-eilanden is ongeveer even groot als die in Europees Nederland. In deze workshop gaan we hier nader op in.
Sprekers: Herbert Bos (Platform IJsselmeergebied), Roy Molenaar(WUR)
Download de presentatie over waterkwaliteit, ecologie en zoetwatervoorziening.
Beschrijving: Ons blauwe hart (het IJsselmeer) heeft drie belangrijke hoofdfuncties, namelijk als komberging (waterveiligheid), als buffer (zoetwaterbeschikbaarheid / waterkwaliteit) en het ecologisch systeem (ecologische waterkwaliteit en inrichting). Door klimaatverandering staan deze functies onder druk. Er moeten maatregelen worden genomen om ook voor de toekomst deze functies te garanderen. Mogelijke maatregelen staan soms op gespannen voet met elkaar. In de sessie zetten we de mogelijke effecten van klimaatverandering voor de drie functies op een rij en we denken na over hoe we de nieuwe KNMI scenario's daarbij kunnen gebruiken. Daarna gaan we samen aan de slag om de beste maatregelen voor ecologie, waterkwaliteit en zoetwaterbeschikbaarheid te combineren.
Sprekers: Mark Bruinsma (Rijkswaterstaat), Jeroen Ligtenberg (Rijkswaterstaat)
Download hier de presentatie over de vertaling van de KNMI'23 scenario's naar Deltascenario's en de impact op het watersysteem.
Beschrijving: Water is van vitaal belang voor Nederland, maar de invloed van klimaatverandering op het watersysteem is complex en niet eenvoudig om te zetten. Als het gaat om de toekomstige uitdagingen is het de combinatie van klimaatverandering en maatschappelijke ontwikkelingen die bepalend is. Welke mogelijkheden zien we voor de toekomst? In deze sessie nemen we je mee in het proces van vertaling: van de invloed op de afvoeren van de grote rivieren tot de ontwikkeling van de Deltascenario’s, en uiteindelijk de impact op de waterbeschikbaarheid. Je krijgt alvast een voorproefje van de eerste resultaten!
Sprekers: Lisbeth Hall en Werner Hagens (RIVM), Madeleen Helmer (Klimaatverbond Nederland)
Download hier de presentatie deel I over hittefit in tien jaar.
Download hier de presentatie deel II over hittefit in tien jaar.
Beschrijving: De KNMI klimaatscenario’s laten zien dat de frequentie en intensiteit van hoge temperaturen toenemen. Daarnaast kunnen we door vergrijzing in de nabije toekomst een sterke toename verwachten van het aantal ouderen. Kortom, niet alleen de blootstelling aan hitte, maar ook een belangrijke risicogroep voor hitte nemen toe.
Het hitteadaptatie netwerk van o.a. onderzoekers, overheden, GGD-en en woningcorporaties ziet dat de ‘armste’ wijken vaak ook de ‘warmste’ wijken zijn.
En dat de aanpak van hitte vooral plaats moet vinden binnen de context van gebied, gebouw en gezondheid. Wat zijn de huidige en toekomstige hitterisico’s voor kwetsbare mensen? Waarom is het noodzakelijk én kansrijk om integrale oplossingen te zoeken? Wat is er nodig voor de komende tien jaar?
Tijdens deze workshop wordt in vogelvlucht de huidige stand van de kennis besproken. Daarna is er ruimte om met elkaar in gesprek te gaan om de problematiek vanuit meerdere invalshoeken te bespreken.
Sprekers: Cathelijne Stoof (WUR), Brian Verhoeven (NIPV)
Download hier de presentatie over natuurbranden.
Beschrijving: Hoewel mensen bij natuurbranden eerder aan Zuid-Europa denken dan aan Nederland, vinden er in ons land meer dan 600 natuurbranden per jaar plaats. Deze branden zijn veelal klein, maar leiden nu al tot grote uitdagingen. Natuurbranden komen vaak tegelijkertijd voor, zijn niet zomaar te bestrijden met technieken voor gebouwbranden, terwijl er geen beleid voor is en bewustzijn voor dit risico laag is in Nederland. In deze workshop bespreken we eerst kort de staat van natuurbranden in Nederland en noordwest Europa vanuit de wetenschap en de praktijk, ook met het oog op wat er op ons afkomt in de toekomst.
In interactieve discussie bespreken we vervolgens wat dit vraagt van de verscheidenheid aan maatschappelijke partners.
Sprekers: Ron Franken (Planbureau voor de Leefomgeving), Jelle van Minnen (Planbureau voor de Leefomgeving)
Beschrijving: Zowel NAS als Deltaprogramma beogen in 2026 het adaptatiebeleid te herzien op basis van de nieuwe inzichten. In dat verband werkt PBL aan een Herijking van klimaatrisico’s.
PBL wil voor toekomstige risico’s een tweetal contextscenario’s gebruiken, die een bandbreedte geven van mogelijke klimaatverandering en maatschappelijke ontwikkelingen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de nieuwe KNMI’23, WLO’24 en Deltascenario’s.
Naast de contextscenario’s worden drie beleidsscenario’s uitgewerkt: adaptatiestrategieën met (aanvullend) klimaatadaptatiebeleid. Doel van de workshop is feedback op te halen waar het gaat om het verder uitwerken van deze contextscenario’s en beleidsscenario’s door in dialoog te gaan met de deelnemers.
Sprekers: Arjen Koekoek (Climate Adaptation Services), Lisette Klok (Climate Adaptation Services), Timo Kelder (Climate Adaptation Services)
Download hier de presentatie over de KNMI'23 update in de Klimaateffectenatlas.
Beschrijving: Hoe landen de nieuwe klimaatscenario’s in de Klimaateffectatlas: deze vraag staat centraal in de workshop. We beginnen met de Klimaateffectatlas van de BES-eilanden waarin de nieuwe klimaatscenario's al een plek hebben. In de 'Europese' atlas komen er nieuwe klimaatstatistieken. We laten zien welke indicatoren hiervoor in beeld zijn. De klimaatscenario’s werken door in vele nieuwe kaarten over gevolgen. We laten zien wat er in de pijplijn zit en horen graag of dit aansluit bij je behoeften. Ook de vormgeving van de website gaat op de schop om je sneller naar bruikbare informatie te leiden. We nodigen je uit om mee te denken over al deze updates.
Sprekers: Gijs Kloek (Platform voor Duurzame Financiering), Esther Egeter (Platform voor Duurzame Financiering)
Download hier de presentatie over klimaatadaptatie in een stroomversnelling.
Beschrijving: Banken, verzekeraars en investeerders lopen financiële risico’s door klimaatverandering. Zij moeten hun kredietverlening, investeringen en verzekeringen daarom klimaatadaptiever maken. Zo kunnen ze bijdragen aan de aanpassing van onze economie aan de gevolgen van het veranderende klimaat. Op 21 december publiceerde de werkgroep klimaatadaptatie financiële sector het rapport: Klimaatverandering in een stroomversnelling, financiële sector en overheid samen aan de slag.
In dit rapport zijn aanbevelingen opgenomen aan de financiële sector zelf, de overheid en het bedrijfsleven. Tijdens de workshop vertellen twee leden van de werkgroep, Gijs Kloek en Esther Egeter, meer over de bevindingen in het rapport en hoe er in 2024 een vervolg gegeven gaat worden aan de aanbevelingen in het rapport.
Sprekers: Reint Jan Renes (Hogeschool van Amsterdam), Helga van Leur
Download hier de presentatie over een klimaat van meingen: (in)effectie communiceren van feiten.
Beschrijving: Wat is de communicatieve kracht van klimaatscenario's? Hoe kunnen we kennis uit de klimaat- en gedragswetenschappen optimaal benutten om tot effectieve strategieën te komen waarmee mensen geïnspireerd worden in actie te komen voor een duurzamere toekomst? Meteoroloog Helga van Leur en gedragswetenschapper Reint Jan Renes gaan met jullie in gesprek over de ‘klimaatspagaat’ en over de vraag waarom het voor veel mensen - ondanks de kennis die ze hebben - zo lastig is hun gedrag aan te passen.
In deze interactieve sessie onderzoeken we hoe inzichten uit gedrags- en communicatiewetenschappen kunnen bijdragen aan het doeltreffend implementeren van KNMI klimaatscenario's.
Bij dit evenement worden foto en video opnames gemaakt. Wanneer je aan dit evenement deelneemt, geef je de organisatie toestemming om beelden (foto en video) waar je op staat te gebruiken voor communicatiedoeleinden.
Indien u slecht ter been bent is er een lift aanwezig om te verplaatsen van de begane grond naar de eerste verdieping. Heeft u assistentie nodig dan willen wij u graag helpen, graag even bij de registratie melden (naast de hoofdingang).
Wanneer u na een bijeenkomst op Antropia een voorwerp bent kwijt geraakt, bel dan gerust naar 0343-531818. Om het overzicht te houden en volle ruimtes te voorkomen behoudt het Antropia de gevonden voorwerpen een week, daarna zullen ze weggebracht worden naar een goed doel.