Andere factoren dan klimaatverandering belangrijkste oorzaak voedselcrisis Madagaskar

De belangrijkste factoren achter de huidige voedselcrisis in het zuiden van Madagaskar zijn armoede, vergroot door de COVID-pandemie, de kwetsbaarheid van de voedselvoorziening en twee droge regenseizoenen. Klimaatverandering heeft hierbij niet meer dan een kleine rol gespeeld. Dit blijkt uit een klimaatattributiestudie uitgevoerd door een internationaal team van wetenschappers waaronder het KNMI.

In het zuiden van Madagaskar, Afrika, speelt een voedselcrisis, die wordt verergerd door uitzonderlijk weinig regen in de afgelopen twee jaar. In een gebied waar 90 procent van de bevolking onder de armoedegrens leeft, heeft deze droogte ertoe bijgedragen dat tienduizenden mensen aan ernstige hongersnood leiden. Het ernstige voedseltekort is een direct gevolg van de aanhoudende droogte in Madagaskar (figuur 1). 

40% minder regen in de laatste twee regenseizoenen

In de regenseizoenen van zowel 2019/2020 als 2020/2021 viel slechts 60 procent van de normale regenval in de regio Grand Sud, het uiterste zuidwesten van Madagaskar (figuur 2). Dit gebrek aan regen gedurende 24 maanden komt naar schatting gemiddeld maar eens in de 135 jaar voor en wordt alleen overtroffen door de verwoestende droogte van 1990-1992.

Of klimaatverandering de kans op dit soort droge periodes heeft veranderd is nu onderzocht door een team van wetenschappers uit Zuid-Afrika, Madagaskar, Nieuw-Zeeland, India, Nederland, Frankrijk, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. De focus lag in dit onderzoek op de Grand Sud regio omdat dit gebied grote variaties kent in neerslag en omdat de humanitaire impact hier het grootst is (figuur 1). Droogte in dit gebied hangt voornamelijk af van de hoeveelheid neerslag die valt, verdamping speelt een kleine rol.

De voedselvoorziening is kwetsbaar voor twee opeenvolgende regenseizoenen met weinig neerslag. We karakteriseren daarom de droogte met de hoeveelheid neerslag die valt in twee opeenvolgende regenseizoenen en nemen daarvoor de som van de neerslag over 24 maanden lopend van juli tot en met juni twee jaar later

Geringe rol klimaatverandering

Uit analyses van waarnemingen en klimaatmodellen blijkt dat de kans op een droogte als die van juli 2019 tot juni 2021 in het zuiden van Madagaskar niet significant is toegenomen. Door de mens veroorzaakte klimaatverandering speelt geen rol van betekenis. Sommige modellen en waarnemingen wijzen op een kleine verschuiving in de richting van toenemende droogte, maar alle trends vallen binnen de marges van natuurlijke variaties.

Aanpassingen nodig om voedseltekorten te voorkomen 

Grote variaties in neerslag kenmerken het huidige klimaat in Zuid-Madagaskar. De voedselvoorziening is kwetsbaar voor deze variaties om uiteenlopende redenen (ontbossing, erosie en uitputting van landbouwgrond, armoede, droogtegevoelige gewassen) en de vraag naar voedsel stijgt door een toename van de bevolking. Zonder aanpak van deze onderliggende oorzaken zullen voedselcrises blijven voorkomen. Dat is ook zonder de invloed van klimaatverandering een voorwaarde.

KNMI-klimaatbericht Sjoukje Philip en Sarah Kew