Atlantisch orkaanseizoen op volle toeren

Het Atlantische orkaanseizoen draait op volle toeren. Inmiddels is men door het alfabet van vooraf bepaalde stormnamen heen, en wordt het restant in Griekse alfabet (alpha, beta, etc) beschreven. Daarmee prijkt 2020 voorlopig op plaats 2 van meest actieve stormseizoenen als we het hele seizoen meenemen (tot en met november, figuur 1) en zelfs bovenaan als we kijken tot 1 oktober. Het aantal ‘major’ hurricanes is vooralsnog beperkt.

Juiste voorspelling

Dat tropische stormen en orkanen iedere zomer en herfst over de Atlantische Oceaan razen, is iedereen bekend. Ze brengen veel wind, hoge golven en extreme hoeveelheden regen. Maar waar en wanneer ze ontstaan, met hoeveel ze komen, en hoe sterk ze zullen worden, is vooraf niet exact te voorspellen. Het Amerikaanse weerbureau waagt zich ieder voorjaar aan een voorspelling. Dit voorjaar luidde die: 2020 zal een buitengewoon actief seizoen worden, de “orkaankraan” zal stromen op volle toeren. Ze hebben meer dan gelijk gekregen.

Kieskeurig

Tropische stormen ontstaan meestal uit grootschalige buiencomplexen en depressies die voortdurend voor de westkust van tropisch Afrika ontstaan. Die depressies worden meegevoerd naar het westen met de heersende passaatwinden. Maar de stormen zijn kieskeurig. Is het water niet warm genoeg, of waait het bovenin de atmosfeer te hard, dan hebben  ze minder kans om uit te groeien tot orkaan. Ook de temperatuuropbouw van de atmosfeer met de hoogte is belangrijk. De metamorfose van tropische depressie tot orkaan is gebaat bij een groot temperatuurcontrast tussen zee en de lucht erboven. Dit vergemakkelijkt verdamping, versterkt convectie en daarmee ook het vrijkomen van condensatiewarmte waaraan de orkaan zijn energie ontleent.

Warm zeewater en La Niña

Zonder zeer warm zeewater geen tropische stormen. Het is de brandstof voor tropische stormen. De afgelopen maanden was de temperatuur van de tropische Atlantische oceaan veel hoger dan normaal. Hierdoor kreeg een groot gebied orkaan-potentie. In de toekomst zal een verdere opwarming door klimaatverandering dit alleen maar versterken.

En de wind op hoogte? Die was minder sterk dan normaal door het verschijnsel La Niña. Tijdens La Niña koelt een groot deel van de oostelijke tropische Stille Oceaan af. Deze afkoeling leidt tot hoge druk in de regio en minder wind bovenin. Voila, nog één van de remmende factoren die minder sterk was. Het is overigens niet geheel duidelijk in welke mate door klimaatverandering de amplitude en frequentie van La Niña veranderen.

Meer of minder stormen

Het is verleidelijk om de in figuur 1 zichtbare toename in het aantal tropische stormen te interpreteren als een gevolg van klimaatverandering. Toch is hierover geen consensus, onder andere omdat de oudste data in de figuur vermoedelijk niet volledig zijn - er werd in de 19e eeuw wel eens een storm gemist. Een andere reden is dat we in modelsimulaties zien dat bij toenemende opwarming de atmosfeer hogerop sterker opwarmt. Dit leidt tot een stabielere atmosfeer, waardoor het voor tropische depressies moeilijker is om in een orkaan te veranderen. Waar meer consensus over is, is dat, als het ze toch lukt om tot tropische storm of orkaan uit te groeien, deze vaker heftiger zullen zijn.

 

KNMI-klimaatbericht door Hylke de Vries en Rein Haarsma