De hete zomer van 2017 in Zuid-Europa

Afgelopen zomer was het heet rond de Middellandse Zee. Wat is de relatie met het versterkte broeikaseffect?

Spanje en Portugal waren in juni recordwarm, wat bijdroeg aan hevige bosbranden. Half juli werd in Madrid het record van de warmste middagtemperatuur van 2012 geëvenaard (40,6 ºC). In de eerste dagen van augustus bracht een hittegolf, met de bijnaam 'Lucifer', maximum- en minimumtemperaturen in Zuidoost Frankrijk, Corsica, Italië en Kroatië die hoger waren dan ooit tevoren (figuur 1). Ook de zomertemperatuur, gemiddeld over juni, juli en augustus, was op vele plaatsen de hoogste ooit gemeten (figuur 2).

Het World Weather Attribution consortium, bestaande uit wetenschappers van het KNMI en de universiteiten van Oxford en Melbourne onder leiding van Climate Central in Princeton, heeft onderzocht in hoeverre deze hitte samenhangt met de opwarming van de aarde door broeikasgassen. We vonden dat de kans op zulke warme opeenvolgende drie dagen zoals in 2017 gemeten nu op veel plaatsen in Zuid-Europa ongeveer 1 op 10 jaar is, oftewel 10% kans elk jaar. Dat is niet erg uitzonderlijk. Rond 1950 waren dit soort gebeurtenissen veel zeldzamer, tenminste vier keer zo zeldzaam maar waarschijnlijk nog veel zeldzamer. Dit komt overeen met een stijging van de maximumtemperaturen van bijna twee graden.

Veel klimaatmodellen hebben moeite met het narekenen van hittegolven. De modellen die het wel goed doen, laten een soortgelijke stijging zien, wat aantoont dat de stijging grotendeels het gevolg is van de toegenomen concentraties broeikasgassen. De warmte van de hele zomer gemiddeld over een groot gebied in Zuid-Europa wordt door de modellen wel goed berekend. De kans op zo'n hoge zomertemperatuur als in 2017 of hoger is waarschijnlijk honderden keren zo groot geworden, en minstens tien keer zo groot.

Verdere berekeningen laten zien dat dit soort zomers in Zuid-Europa rond het midden van de eeuw heel normaal worden.

KNMI-klimaatbericht door Sarah Kew, Sjoukje Philip, Robert Vautard en Geert Jan van Oldenborgh