Grip op complexe 'compound events'

De gemeente Groningen en delen van het Waterschap Noorderzijlvest hadden in januari 2012 grote problemen met wateroverlast. Normaal wordt overtollig regenwater bij laagwater geloosd in de Waddenzee, maar een aanhoudende stevige noordenwind stuwde het zeewater gedurende bijna drie dagen achter elkaar op waardoor het regenwater niet geloosd kon worden. En dat terwijl het net een paar dagen flink had gerekend.

Wat zijn compound events?

De waterproblemen in Groningen werden veroorzaakt door de combinatie van het aanhoudende hoogwater en de grote hoeveelheid neerslag. Bij veel extreme situaties waarbij sprake is van overlast of zelfs noodomstandigheden is er sprake van zo’n combinatie van factoren. Denk aan samenvallende droogtes en hittegolven of bosbranden (lange tijd weinig regen en aanvoer van warme lucht), orkanen (harde wind en veel neerslag), gezondheidsproblemen bij hittestress (hoge temperaturen in combinatie met hoge luchtvochtigheid of luchtvervuiling). We noemen deze samenvallende omstandigheden ook wel ‘compound events’.

En die Engelse aanduiding geeft aan dat het fenomeen niet alleen in Nederland speelt, maar op veel plaatsen in de wereld de aandacht heeft getrokken van wetenschappers en beleidsmakers. Want hoe bepaal je bijvoorbeeld wanneer een extreme gebeurtenis zo’n ’compound event’ is? Hoe lees je die af in de waarnemingsreeksen? Zitten ze wel in de klimaatscenario’s? Zijn onze modellen en waarnemingen wel geschikt om ze in kaart te brengen, en om er goede kansuitspraken over te doen?

Beter grip

Deze algemene vragen zijn gebundeld door een Europese initiatiefgroep van klimaatwetenschappers, statistici en impact-experts, en opgeschreven in een wetenschappelijk artikel dat deze week in Nature Climate Change is verschenen. Het artikel beschrijft een protocol om beter grip te krijgen op deze compound events. Door betere documentatie, goede analyses, en modelontwikkeling. Met zo’n protocol wordt het veel makkelijker om de ervaringen met compound events onderling uit te wisselen, ook internationaal. En om grip te krijgen op het onderwerp. Zodat we fenomenen zoals die in januari 2012 in Groningen optraden beter in kaart kunnen brengen, en uitspraken kunnen doen in hoeverre die fenomenen veranderen met een veranderend klimaat.

KNMI-klimaatbericht door Bart van den Hurk