Hoe vaak komt code oranje voor hitte voor in de toekomst?

Code oranje voor hitte

Het KNMI geeft weerwaarschuwingen bij extreem weer. Sinds 2015 is het waarschuwingssysteem voor extreme hitte uitgebreid en kan er (naast code geel) ook code oranje worden afgegeven voor extreme hitte. In 2021 zijn de criteria hiervoor aangescherpt. De huidige richtlijn stelt dat code oranje geldt bij minimaal één van de volgende criteria: drie dagen op rij met een maximumtemperatuur van 34°C of hoger, twee dagen op rij met een maximumtemperatuur van 36°C of hoger, of één dag met een maximumtemperatuur van 38°C of hoger. In totaal is er vijf keer code oranje afgegeven: in 2018, 2019, 2020, 2022 en dit jaar in Noord-Brabant, Limburg en Gelderland, op 1 en 2 juli 2025. 

240 jaar aan dagelijks weer

De KNMI’23-klimaatscenario’s combineren twee uitstootscenario’s (hoge of lage uitstoot van broeikasgassen door menselijke activiteiten) met twee klimaatvarianten: een natter en een droger toekomstbeeld. Voor elk scenario is met een klimaatmodel 240 jaar aan dagelijks weer in Nederland nagebootst voor de periode rond 2050 en rond 2100. Ook is dit gedaan voor het klimaat uit het recente verleden (1991-2020). 

Aantal codes oranje voor hitte per jaar

Uit de tijdreeks van de dagelijkse maximumtemperaturen in de toekomst is berekend hoe vaak het criterium voor code oranje voor hitte wordt gehaald. In het nagebootste recente klimaat komt code oranje in De Bilt gemiddeld 0,05 keer per jaar voor (eens per 20 jaar). Rond 2050 geldt in De Bilt het criterium 0,1 tot 0,35 keer per jaar (eens per 3 tot 10 jaar), rond 2100 geldt het 0,1 tot 2,2 keer per jaar (ruim 2 keer per jaar tot eens per 10 jaar), afhankelijk van het scenario (zie afbeelding 1).

Code oranje voor hitte komt verreweg het vaakst voor in het scenario met hoge uitstoot en sterke verdroging in de zomer. Door de verdroging is er minder afkoeling door verdamping, waardoor hitte vaker voorkomt. Het aantal codes oranje voor hitte is het kleinst in het scenario met lage uitstoot en lichte verdroging in de zomer, maar is nog altijd twee keer zo groot als in het recente klimaat. 

Duur van de codes oranje voor hitte 

De gemiddelde duur van de codes oranje verandert in de toekomst niet veel (afbeelding 2). Zowel in het recente klimaat als bij de vier klimaatscenario’s rond 2050 en in 2100 duurt een code oranje voor hitte gemiddeld zo’n 3 dagen. Dat komt doordat bij elk klimaat het waarschuwingscriterium al wordt gehaald bij relatief korte, maar intense hitteperiodes: bijvoorbeeld één dag boven de 38°C of twee dagen boven de 36°C. Toch laten de scenario’s zien dat er in de toekomst vaker zeldzame uitschieters naar veel langere hitteperiodes mogelijk zijn, tot een code oranje van wel 22 dagen lang in het hoge uitstoot scenario in 2100.  

Maximumtemperaturen bij de codes oranje voor hitte 

In het recente klimaat is een code oranje gemiddeld 36°C. In de klimaatscenario’s neemt de temperatuur gemiddeld gezien zo’n 0,4-1,4°C toe (afbeelding 3). Ook hogere waarden komen voor, met zeldzame uitschieters tot ruim 50°C in 2100 in het hoge uitstoot scenario.

Volgens de KNMI’23-klimaatscenario’s neemt dus vooral het aantal codes oranje voor hitte toe. De duur en de maximumtemperatuur veranderen gemiddeld gezien weinig, maar bevatten wel zeldzame uitschieters ver naar boven. De toename van het aantal codes oranje voor hitte hangt sterk af van de uitstoot van broeikasgassen. Bij lage uitstoot komt het rond 2050 en 2100 eens per 6 tot 10 jaar voor, bij hoge uitstoot kan het aantal oplopen tot eens per 3 jaar rond 2050 en meer dan 2 keer per jaar rond 2100. Extreme hitte raakt gezondheid, landbouw, energie, natuur en infrastructuur. Deze resultaten onderstrepen het belang van tijdige voorbereiding op een toekomst waarin hitte vaker en extremer voorkomt. 

KNMI-klimaatbericht door Carolina Pereira Marghidan en Peter Siegmund