Instortende ijskliffen

Oceaanstromingen smelten de drijvende ijsplaten van West-Antarctica in steeds hoger tempo. Zonder deze ijsplaten kan de rand van het landijs instabiel raken en in korte tijd veel ijs verliezen, met versnelde zeespiegelstijging tot gevolg. Waarnemingen bevestigen dat dit in het verleden is opgetreden en doen vrezen voor de toekomst.

Smeltende ijsplaten
West-Antarctica heeft de afgelopen tientallen jaren in rap tempo een grote hoeveelheid ijs verloren. Dit kwam niet zozeer doordat de lucht erboven warmer werd, maar vooral doordat warme oceaanstromingen de ijsplaten lieten smelten. Zonder de beschermende ijsplaten stroomt het gletsjerijs sneller de zee in. Ook wordt de rand van het landijs gevoeliger voor ijsklif-instabiliteit. Hierbij bezwijkt de rand van het landijs onder zijn eigen gewicht en stort als kleine maar diepe ijsbergen in zee. Omdat een ijsberg zich voor 90 procent onder water bevindt, laat dit type ijsberg “kielsporen” achter op de zeebodem.

Kielsporen
Onderzoekers bestudeerden de zeebodem rondom Pine Island, één van de grootste gletsjers op West-Antarctica, en vonden er oude kielsporen. Waarschijnlijk zijn deze gevormd toen de ijskliffen van West-Antarctica 12.000 jaar geleden instabiel werden. Deze waarnemingen versterken de hypothese dat dit mechanisme heeft bijgedragen tot de zeespiegelstijging gedurende het relatief warme Plioceen (ongeveer 3 tot 5 miljoen jaar geleden) en de laatste interglaciale perioden.

Zeespiegelstijging
Op dit moment worden de ijskliffen nog beschermd door ijsplaten.  Maar als deze wegsmelten en ijsklif-instabiliteit opnieuw optreedt, stijgt de zeespiegel wereldwijd en zeker in Nederland sterk. Hoe lang de Antarctische ijsplaten ons nog zullen beschermen is een vraag die veel onderzoekers wereldwijd en op het KNMI op dit moment bezighoudt.

KNMI-klimaatbericht door Dewi le Bars en Hylke de Vries