Is 1,5 ºC opwarming nog haalbaar?

In het klimaatakkoord van Parijs is afgesproken om de mondiale opwarming te beperken tot maximaal 2 °C en liefst tot 1,5 °C. Kan deze 1,5 °C nog gehaald worden? Wetenschappers denken daar verschillend over en dat is volgens een recente publicatie in Nature Geosciences grotendeels terug te voeren op drie definities.

De eerste definitie is die van de temperatuur in de pre-industriële periode, ten opzichte waarvan de mondiale opwarming wordt berekend. Van 'pre-industrieel' bestaan verschillende interpretaties. Een letterlijke is de periode 1720-1800, vóór de industriële revolutie. De temperatuur werd toen echter slecht bijgehouden. De genoemde publicatie gaat uit van de periode 1850–1900, waarvoor wél wereldwijd enigszins betrouwbare metingen beschikbaar zijn. Het was toen echter gemiddeld al ongeveer 0,1 ºC warmer dan in de 18e eeuw.

Ten tweede is van belang hoe de wereldgemiddelde temperatuur wordt berekend. Het waargenomen wereldgemiddelde is boven land en boven zee-ijs gebaseerd op de luchttemperatuur op 2 meter hoogte. Boven zee wordt echter de nachttemperatuur van het zeewater op een meter diepte gebruikt, omdat deze nauwkeuriger wordt waargenomen. In klimaatmodellen wordt echter vaak ook boven zee de luchttemperatuur genomen. De wereldgemiddelde temperatuurstijging komt in deze modellen hierdoor ongeveer 0,1 ºC hoger uit dan de meetreeksen over de periode 1860–nu.

Als derde maakt het uit welke dataset wordt toegepast bij de berekening op basis van temperatuurwaarnemingen. In de Nature-publicatie wordt de HADCRUT4-reeks gebruikt, waarvan bekend is dat deze de snelle temperatuurtoename in het Noordpoolgebied niet goed meeneemt. De auteurs berekenen een mondiale opwarming sinds het einde van de 19e eeuw van iets onder de 1,0 ºC. Datasets die de opwarming van het Noordpoolgebied beter meenemen, zoals GISTEMP, komen rond de 1,1 ºC, dus 0,1 ºC hoger.

Verschil van inzicht tussen wetenschappers

We hebben hoe dan ook een behoorlijk deel van de 1,5 graad achter ons liggen

Tezamen kunnen deze drie verschillen leiden tot een verschil van maximaal 0,3 ºC in de uitgangssituatie van nu. Dit verklaart een groot deel van het verschil van inzicht tussen wetenschappers. Ongeacht deze uitgangspunten laat de bijgaande figuur zien dat de mondiale opwarming tot nu toe strak in de pas loopt met de toename van de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer. De figuur geeft ook aan dat we hoe dan ook een behoorlijk deel van de 1,5 graad achter ons hebben liggen, maar hoeveel precies hangt af van de gebruikte definities. Deze zijn belangrijk om te kunnen bepalen of 1,5 ºC nog wel of niet haalbaar is.

KNMI-klimaatbericht door Geert Jan van Oldenborgh, Michiel van Weele en Rob van Dorland