Klimaatbericht

Lichtende nachtwolken

05 juli 2017

In de nacht van zondag 2 op maandag 3 juli waren ze te zien: lichtende nachtwolken. Wolken op grote hoogte die aan het eind van de avondschemering of vroeg in de nacht vóór zonsopkomst het licht van de zon weerkaatsen en daardoor als een lichtende wolkensluier aan de horizon te zien zijn.

Lichtende nachtwolken komen voor op ongeveer 85 kilometer hoogte, veel hoger dan gewone wolken, die nooit boven de 20 kilometer uitkomen. Ze ontstaan bij zeer lage temperaturen, tussen 90 en 145 graden Celsius onder nul, doordat waterdamp als een ijslaagje neerslaat op uiterst kleine deeltjes, bijvoorbeeld stof van meteorieten. Het ijs dat de deeltjes omhult reflecteert het zonlicht, waardoor het lijkt alsof de wolken oplichten.

In Nederland zijn lichtende nachtwolken zeldzaam. De grootste kans om ze te zien is tussen ongeveer 15 juni en 15 juli, als het hoog in de atmosfeer het koudst is (in tegenstelling tot aan de grond, waar de temperaturen dan juist het hoogst zijn) en de hoeveelheid waterdamp maximaal.

Een belangrijke factor bij het ontstaan van lichtende nachtwolken is de zonneactiviteit, de intensiteit waarmee de zon straalt. Hoe hoger deze is hoe minder lichtende nachtwolken er zijn. Een hoge zonneactiviteit zorgt namelijk voor een hogere temperatuur bovenin de atmosfeer en een toename in afbraak van waterdamp door fotolyse (proces waar onder invloed van licht water wordt gesplitst in elektronen, protonen en zuurstof).

Ook klimaatverandering heeft invloed op deze hoge bewolking. De temperatuur bovenin de atmosfeer zal worden beïnvloed door een verandering in de stralingsbalans samenhangend met de stijging van CO2 en andere broeikasgassen. De hoeveelheid waterdamp in de hogere luchtlagen hangt af van waterdamp en methaan lager in de atmosfeer. Precieze uitspraken over de invloed van klimaatverandering op lichtende nachtwolken zijn echter nog niet te doen en zijn onderwerp van wetenschappelijk onderzoek.

KNMI-Klimaatbericht door Carine Homan

Lichtende nachtwolken gezien vanaf De Bilt op 3 juli 2017 (foto: Adrie Huiskamp).
Lichtende nachtwolken gezien vanaf De Bilt op 3 juli 2017 (foto: Adrie Huiskamp).

Recente nieuws- en klimaatberichten

  1. Noordenwind laat ons wachten op de eerste zomerse dag

    Een hardnekkig hogedrukgebied boven Groot-Brittannië zorgde voor een uitzonderlijk groot aantal d...

    01 juni 2023 - Klimaatbericht
  2. Op een na natste lente van deze eeuw

    De lente was zeer nat: deze eeuw was alleen het voorjaar van 2006 natter. Met een gemiddelde temp...

    01 juni 2023 - Klimaatbericht
  3. Zomer bijna net zo nat als winter

    Je zou het misschien niet denken, maar in Nederland valt er in de zomer bijna net zo veel neersla...

    25 mei 2023 - Klimaatbericht
  4. Waar blijft de eerste zomerse dag?

    Het voelt alsof we dit jaar lang moeten wachten op die eerste zomerse dag. En dat is ook zo. Gemi...

    24 mei 2023 - Klimaatbericht
Toon alle nieuws- en klimaatberichten