Uit recent onderzoek blijkt dat de stratosferische poolwervel kan worden gemeten met onhoorbaar, laagfrequent geluid en kunstmatige intelligentie. De poolwervel is een sterke wervelwind op enkele tientallen kilometers hoogte boven het noordpoolgebied en beïnvloed ons weer aan de grond. Meer kennis van de poolwervel via geluidsmetingen maakt betere weersverwachtingen mogelijk.
Infrageluid is laagfrequent geluid dat onhoorbaar is voor mensen en kan worden gemeten op de grond met zeer gevoelige barometers (‘microbarometers’). Door meerdere microbarometers dichtbij elkaar op te stellen kan de richting van het infrageluid worden bepaald. De poolwervel speelt een belangrijke rol in de voortplanting van infrageluid: door de sterke wind blijft het geluid gevangen tussen de grond en zo’n 50 kilometer hoogte. Hierdoor draagt het geluid veel verder waardoor het tot op grote afstand van de bron kan worden gemeten.
Uit eerdere studies is gebleken dat de richting van het gemeten infrageluid sterk is gecorreleerd aan de richting van de poolwervel. Zo was de plotselinge opwarming in de stratosfeer door het opbreken van de poolwervel in 2009 terug te zien in de metingen van de continue infrasone achtergrondruis van oceaangolven (‘microbaromen’).
Recent zijn onderzoekers in Noorwegen nog een stap verder gegaan. Ze combineerden de bestaande kennis over de gevoeligheid van infrageluid voor de poolwervel met een algoritme gebaseerd op kunstmatige intelligentie (AI). Ze trainden het algoritme met vijf jaar aan gegevens over de poolwervel uit een weermodel en infrageluid observaties van drie infrageluid stations rondom de noordpool (afbeelding 1). Na het trainen van het algoritme konden de onderzoekers op basis van alleen de metingen van infrageluid de toestand van de poolwervel goed inschatten (afbeelding 2).
Het ECMWF (European Centre for Medium range Weather Forecasts) maakt ook een lange-termijn verwachting voor de wind in de poolwervel, vergelijkbaar met de weer- en klimaatpluim voor het weer aan de grond. Evenals vorig jaar rond deze tijd is in de verwachting een verstoorde poolwervel te zien en ook is de temperatuur in de stratosfeer weer aan het stijgen. Of dit zichtbaar is in de infrageluid metingen zal ik de komende tijd goed in de gaten houden.
December is de donkerste maand van het jaar, met de laagste zonnestand en de kortste dagen. De ho...
13 december 2024 - KlimaatberichtVandaag is het de dag van de mensenrechten. Het recht op leven, gezondheid, eigendom en wonen sta...
10 december 2024 - KlimaatberichtKNMI klimaatgedicht 2024
05 december 2024 - KlimaatberichtDe nieuwe weersatelliet Meteosat 12 is vanaf vandaag operationeel. Deze satelliet is de eerste va...
04 december 2024 - Nieuwsbericht