Nederland gidsland in het poolonderzoek

Nederland heeft een rijke traditie in het poolonderzoek. Willem Barentsz zette al in de zestiende eeuw de toon in het poolonderzoek met de overwintering op Nova Zembla. Op initiatief van de eerste KNMI-directeur Buys Ballot vertrok in 1882, tijdens het Eerste Internationale Pooljaar, een Nederlandse expeditie naar Siberië. Later, in de jaren zestig van de vorige eeuw, was het KNMI grondlegger van het Antarctisch veldwerk-onderzoek. Ook tijdens de laatste decennia waren er KNMI’ers op de Noord- of Zuidpool te vinden. Oud-KNMI’er Günther Können zette eind vorige eeuw als eerste Nederlander voet op de geografische Zuidpool voor onderzoek naar optische atmosferische verschijnselen. Afgelopen zomer deden Olivier Andry en Richard Bintanja van het KNMI luchtkwaliteit-metingen op Spitsbergen. Zij maakten deel uit van de grootste Nederlandse poolexpeditie ooit, SEES. Poolijsspecialist Richard Bintanja deed al eerder meteorologische metingen op Antarctica en Groenland.

In het nieuwe poolboek komen de wetenschappers zelf aan het woord. Vogelonderzoekers verhalen over decennialange observaties van stormvogels op minuscule Antarctische eilandjes. Ook komen archeologische opgravingen op Spitsbergen aan bod, evenals geologisch veldwerk op Groenland, gletsjeronderzoek op Antarctica, het verzamelen van plankton op de woelige baren rond het Antarctische continent en permafrost-onderzoek in het desolate Siberië. Bovendien vertellen de bevlogen onderzoekers over de bijzondere, soms vermakelijke, maar vaak extreme omstandigheden waaronder zij hun onderzoek hebben uitgevoerd.

Alle inspanningen van Nederlanders die een bijdrage hebben geleverd aan het poolonderzoek hebben geleid tot een zeer goede internationale positie van het Nederlands poolonderzoek. Op velerlei gebied speelt Nederland inmiddels een prominente rol. Nederlandse poolonderzoekers publiceren op dit moment ongeveer honderd wetenschappelijke artikelen per jaar en volgens een index die de “citation impact” meet staat Nederland wereldwijd zelfs op de derde plaats.

Het boek “Door de kou bevangen” is mogelijk gemaakt met financiële ondersteunging van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), in het bijzonder het Willem Barendtsz Poolinstituut. Initiator van het boek is Anita Buma (RUG), die samen met Annette Scheepstra en Richard Bintanja de eindredactie verzorgde.

“Door de kou bevangen” is verschenen bij Uitgeverij MaRiSuDa.

Meer informatie: Rijksuniversiteit Groningen