Hand gevuld met hagelstenen
Foto: Shutterstock

Noord-Italië steeds vaker geteisterd door grote hagelstenen

11 augustus 2023

In Noord-Italië is het aantal buien met grote hagelstenen sinds de jaren 50 verdrievoudigd. Buiten Europa lijkt de kans hierop juist af te nemen. Dat blijkt uit onderzoek van het European Severe Storms Laboratory. In Nederland is geen duidelijke trend zichtbaar.

Zware onweersbuien dit jaar in Noord-Italië met record grote hagel

Zware onweersbuien met windstoten en grote hagel zorgden in juli voor doden en veel schade in de Alpenlanden en de noordelijke Balkan (figuur 1). Burgers kunnen hun weerwaarnemingen melden bij de European Severe Weather Database (ESWD). Het European Severe Storms Laboratory (ESSL) beheert en controleert de waarnemingen. Het ESSL bevestigt dat op 19 juli hagelstenen zijn gevallen zo groot als kleine meloenen met een doorsnede van 16 centimeter, in de omgeving van Venetië. Hiermee werd het oude Europese record van 15 centimeter uit Roemenië in 2016 verbroken. Op 24 juli was het weer raak met stenen van 19 centimeter doorsnede. Die dag was er ook grootschalige schade bij Nederlandse toeristen aan het Gardameer, die met bussen terug naar Nederland zijn gebracht.

Het wereldrecord staat overigens op 20 centimeter doorsnede, gemeten in 2003 in South-Dakota, Verenigde Staten. In Nederland heeft de grootste hagelsteen, gemeld in de ESWD (en als plausibel verklaard), een doorsnede van 10 centimeter, uit een bui die op 23 juni 2016 over Noord-Brabant trok. De Wereld Meteorologische Organisatie houdt overigens geen officiële registratie bij. 

In Noord-Italië sterkste toename in grote hagel wereldwijd

Het aantal waarnemingen in het verleden van hagel wereldwijd is beperkt. Het ESSL heeft daarom een nieuwe methode ontwikkeld om indirect iets te kunnen zeggen over het het aantal hagelbuien. Zo kunnen ze iets zeggen over hoe het aantal hagelbuien in Europa en elders in de wereld in de afgelopen zeventig jaar is veranderd (figuur 2). Alleen in Europa blijkt grote hagel duidelijk toegenomen en wereldwijd juist afgenomen. In 2022 kwamen wereldwijd de meeste buien met hagel groter dan 5 centimeter voor in Zuidwest-Frankrijk (+216 procent meer dan gemiddeld over 1992-2022), Oost-Spanje (+160 procent) en Noord-Italië (+135 procent). In Noord-Italië is in de afgelopen zeventig jaar het aantal buien met hagelstenen groter dan 5 centimeter het meest toegenomen, namelijk drie keer zo veel in 2012-2021 ten opzichte van de jaren vijftig (figuur 3).  

Kaart van Europa met een groene driehoek op iedere locatie waar hagelstenen van 2 centimeter of meer zijn waargenomen in de maand juli 2023.
Figuur 1. Overzicht van waarnemingen van hagelstenen van 2 centimeter of meer, gemeld bij de Europese database voor gevaarlijk weer (ESWD) in de maand juli 2023. Bron: ESSL.
Kaart van Europa met in in kleur het gemiddeld aantal uur per jaar met hagelbuien met stenen groter dan 2 cm (links) of 5 cm (rechts) in de periode 1950-2021, berekend op basis van een relatie tussen waargenomen hagelstenen en weergegevens.
Figuur 2. Gemiddeld aantal uur per jaar met hagelbuien met stenen groter of gelijk aan 2 centimeter (links) of 5 centimeter doorsnede (rechts) in de periode 1950-2021, berekend op basis van een relatie tussen waargenomen hagelstenen en weergegevens door Battaglioli et. al., ESSL.
Rij streepjes voor ieder jaar tussen 1950-2021. De kleur geeft het aantal uur per jaar weer met hagelbuien met stenen groter of gelijk aan 2 cm of 5 cm diameter in Noord-Italië, uitgedrukt in procenten van het gemiddelde over de periode 1950-2021.
Figuur 3. Het aantal uur per jaar met hagelbuien met stenen groter of gelijk aan 2 centimeter of 5 centimeter doorsnede in Noord-Italië, uitgedrukt in procenten van het gemiddelde over de periode 1950-2021, berekend op basis van een relatie tussen waargenomen hagelstenen en weergegevens door Battaglioli et. al., ESSL.

Onduidelijk nog wat de toekomst gaat brengen

Zware hagelbuien hebben onder andere voldoende vocht en warmte (onstabiliteit) nodig. Zo blijft een luchtbel net als een heteluchtballon stijgen door het verschil in temperatuur met de koude lucht boven in de atmosfeer. Het IPCC, het klimaatpanel van de Verenigde Naties, verwacht dat de omstandigheden waarin zware hagelbuien kunnen optreden vaker gaan voorkomen in een warmere wereld. Toch is het nog onduidelijk of zware hagelbuien daardoor toe- of af gaan nemen.

Hagelstenen kunnen dan wel groter worden doordat ze langer in de koude bovenlucht verblijven en daar groeien door bevriezing van het aanwezige water in de wolk. Maar ook de bovenlucht warmt in de toekomst op waardoor de stenen eerder smelten als ze naar beneden vallen. In het KNMI-klimaatsignaal wordt voor Nederland dan ook geconcludeerd dat het onduidelijk is wat de toekomst qua hagel gaat brengen. 

KNMI-Klimaatbericht door Anika Hoekstra 

Recente nieuws- en klimaatberichten

  1. Met de nieuwe KNMI-app ben je voorbereid op gevaarlijk weer

    Vanaf vandaag is de nieuwe KNMI-app te downloaden. We gaan steeds eerder en gerichter waarschuwen...

    05 november 2024 - Nieuwsbericht
  2. Waarom viel er de afgelopen dagen zoveel regen in Spanje?

    Afgelopen woensdag 29 oktober werd Spanje getroffen door de zwaarste overstroming van deze eeuw. ...

    01 november 2024 - Klimaatbericht
  3. Zachte, droge oktobermaand met zonnige perioden

    Oktober was een zachte maand, met een gemiddelde temperatuur van 12,1°C tegen een langjarig gemid...

    31 oktober 2024 - Nieuwsbericht
  4. 10 jaar klimaatattributie door World Weather Attribution

    Ter gelegenheid van het 10 jarig jubileum is vandaag een rapport van World Weather Attribution (W...

    31 oktober 2024 - Klimaatbericht
Toon alle nieuws- en klimaatberichten