Warmteopslag in oceaan in 2018 groter dan ooit

De warmteopslag in de oceaan - een belangrijke maat voor klimaatverandering- was in 2018 groter dan ooit sinds het begin van de metingen. Bovendien was de wereldgemiddelde temperatuur in 2018 de op drie na hoogste van de meetreeks. De afgelopen vier jaar – 2015 tot en met 2018 – waren de vier warmste jaren ooit gemeten. Dat concludeert de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) gisteren in zijn Statement on the State of the Global Climate in 2018.

Warmteopslag in de oceaan

De warmte die in het oceaanwater is opgeslagen is een betere maat voor klimaatverandering dan de oppervlaktetemperatuur van de aarde. Immers, meer dan 90% van de door het toegenomen broeikaseffect extra vastgehouden energie komt in de oceaan terecht. Terwijl bij de temperatuur de jaarlijkse toename doorgaans kleiner is dan de natuurlijke variaties van jaar op jaar, neemt de warmteopslag in de oceaan meer gestaag toe, met kleinere variaties van jaar op jaar (figuur 1). In 2018 was de warmteopslag in de bovenste 700 meter (metingen sinds 1955) en bovenste 2000 meter (metingen sinds 2005) het grootst sinds het begin van die metingen. De op één na grootste waarde werd gemeten in 2017.

Oppervlaktetemperatuur

De wereldgemiddelde temperatuur in 2018 is geraamd op  0,99 °C boven de pre-industriële (1850-1900) waarde, met een marge van ± 0,13 °C. Dit betekent dat de temperatuur nu 1 graad boven dat niveau ligt. In het Verdrag van Parijs is afgesproken dat de stijging van de temperatuur ruim onder de 2 graden moet blijven en bij voorkeur beperkt blijft tot 1,5 graden Celsius.

Die 0,99 °C volgt uit vijf verschillende datasets, waarvan de spreiding de genoemde marge weergeeft (figuur 2).  De afgelopen vier jaar waren volgens elk van deze datasets de warmste vier jaar ooit gemeten. De minst warme van deze vier was 2018. Anders dan in de twee warmste jaren (2016 en 2017), begon 2018 met een La Niña, waarbij de wereldgemiddelde temperatuur van nature lager is dan normaal.

Meer indicatoren

In het WMO Statement worden naast de stijging van temperatuur nog meer aanwijzingen van klimaatverandering benoemd. Zo is de zeespiegel opnieuw gestegen, lag de hoeveelheid zee-ijs in het noord- en zuidpoolgebied ruim onder het gemiddelde en is er de afgelopen 500 jaar niet zoveel ijs gesmolten van de ijskap op Groenland als afgelopen jaren. Verder worden er relaties gelegd met droogte, luchtkwaliteit, voedsel, vluchtelingen en ecosystemen.

KNMI-Klimaatbericht door Peter Siegmund