Winters in Noord-Amerika zijn koud

De afgelopen weken verliepen zeer koud voor een deel van Amerika. Hoe uitzonderlijk was deze koudegolf?

Continentale winters

Winters in Noord-Amerika zijn veel kouder dan bij ons. En dat terwijl Nederland noordelijker ligt dan bijvoorbeeld New York. De reden: de overheersende windrichting op deze breedtegraden is westelijk. In Nederland is dit milde zeelucht, maar in het midden en oosten van Amerika is het juist koude continentale lucht. Om echte kou in Nederland te krijgen, moet de windrichting tussen noord en oost liggen. Dat gebeurt weinig. In Noord-Amerika daarentegen volstaan alle windrichtingen tussen west en noordoost.

Meanders

Hoe wordt het dan extreem koud in Amerika? Eigenlijk net zoals in Nederland, door een abnormale luchtstroming. Zo nu en dan ontstaan er in de polaire vortex (een groot quasi-permanent lagedrukgebied rondom de noordpool) enorme meanders. Hierdoor kan noordpoollucht over het Amerikaanse continent uitstromen.

Koudegolf

Afhankelijk van het precieze stromingspatroon wordt het door zo’n meander in een groot gebied zeer koud. Deze winter was dat het gebied in het noordoosten van de Verenigde Staten en het zuidoosten van Canada (Figuur 1). We definiëren een koudegolf-index voor deze gebeurtenis als het jaarlijks minimum in de 14-daags gemiddelde temperatuur in het kerngebied van de koudegolf, 40º–50ºN, 95ºW–65ºW. Figuur 2 laat zien dat koudegolven van alle tijden zijn, en dat er een opwarmingstrend zichtbaar is. Deze koude perioden warmen zelfs sneller op dan de wereldgemiddelde temperatuur. Dit komt doordat het poolgebied sneller opwarmt, en de koude lucht uit het noorden dus minder koud is geworden.

Ook het gebrek aan echt koude koudegolven in recente jaren valt op. Tot nu dus. De afgelopen koudegolf was duidelijk extreem, met een geschatte herhalingstijd van grofweg 250 jaar in het huidig klimaat in dit gebied (Figuur 3). In het klimaat van het begin van vorige eeuw was dit ongeveer 17 jaar. De huidige koudegolf is in een eeuw tijd dus ruwweg 15 keer zo zeldzaam geworden. Net zoals in Nederland komen in Noord-Amerika extreme koudegolven dus steeds minder voor.

 

KNMI-klimaatbericht door Hylke de Vries en Geert Jan van Oldenborgh