Waarschuwing voor extreme hitte in Noord-Brabant, Limburg en Gelderland
Vanaf 30 juni trok een hogedrukgebied boven Nederland geleidelijk naar het oosten van Europa (figuur 1). Hierdoor draaide de wind naar het zuiden waardoor zeer warme lucht van Afrikaanse oorsprong naar Nederland stroomde. Door de droogte in Frankrijk en de Benelux koelde deze lucht nauwelijks af. Ook was het zeer zonnig.
Op 30 juni waren de temperaturen al op veel plaatsen opgelopen tot boven de 30°C. In de nacht koelde het maar beperkt af, met op enkele plekken in Nederland minimumtemperaturen van 18 tot 20°C.
Op 1 juli warmde het overdag door de zuidelijke stroming verder op, met maximumtemperaturen tot 37,6°C in het zuiden (figuur 2). Dit zijn de officiële metingen van het KNMI die op een open veld zijn gedaan. In steden is de temperatuur hoger in dit soort weersituaties. Dit blijkt ook uit de waarnemingen van ons burgermeetnetwerk WOW, waar het kwik op meerdere plaatsen de 39°C of zelfs plaatselijk 40°C bereikte.
Ook in de nacht hierop koelde het weinig af, met op de meeste plekken temperaturen van 18 t/m 20°C.
Op 2 juli warmde het, met name in het (zuid)oosten van het land, opnieuw sterk op. In Beek werd een temperatuur van 39°C bereikt (figuur 3).
De extreme hitte werd in de loop van 2 juli beëindigd door de passage van een koufront dat hoorde bij een lagedrukgebied bij Scandinavië (figuur 4). Deze trok in de loop van de middag en begin van de avond over ons land oostwaarts. Voor dit front uit lag een convergentielijn (rode lijn met haakjes in figuur 4). De wind draaide naar het noordwesten, waardoor er geleidelijk minder warme lucht over ons land stroomde, met grote regionale temperatuurverschillen tot gevolg. Ook de convergentielijn met buien zorgde voor enige afkoeling.
Omdat er in De Bilt vijf dagen werden gemeten met 25 °C of meer met minstens drie dagen van 30°C of meer was er sprake van een officiële hittegolf.
De hitte leidde dinsdag tot problemen op de weg en het openbaar vervoer, meldt de NOS. De Wegenwacht had dinsdag te maken met extra drukte, met name door een toename in start- en accuproblemen. Ook hadden enkele bruggen storingen door het uitzetten van metalen onderdelen. Door de hitte kwamen tramrails omhoog in Den Haag en in Someren kwam een stuk van een fietspad enkele centimeters omhoog. Een fietser raakte daardoor zwaargewond. ProRail meldde woensdag bovendien een grotere hoeveelheid storingen dan normaal, waarvan een deel zeker met de hitte te maken had: het ontregeld raken van elektronica of het uitzetten van spoorstaven.
Door de hitte verslechterde ook de luchtkwaliteit, vooral in Noord-Brabant. Dit kwam door smog en ozon, een vorm van luchtvervuiling die vooral bij zonnig en windstil weer ontstaat. Hiervoor gaf het RIVM een waarschuwing af tot donderdag. Ook braken er dinsdag natuurbranden uit in Oss, Reusel en Heerde. Bij warm en zonnig weer krijgt begroeiing een hoge temperatuur, waardoor er minder warmte nodig is voor een ontsteking.
Bij de meldkamer van de Dierenbescherming kwamen dinsdag zeker 50 meldingen binnen over oververhitte zwaluwen. De meldingen kwamen uit het hele land, aldus NOS.
Organisaties namen voorzorgsmaatregelen om extra problemen te voorkomen. In Flevoland werd zout en pekelwater gestrooid op de provinciale wegen om het asfalt af te koelen en zo spoorvorming tegen te gaan. Rijkswaterstaat sleepte vanwege de hitte weggebruikers met pech direct weg naar een veilige locatie. Vanwege de hitte werden enkele evenementen verplaatst of afgelast en hadden enkele scholen en bedrijven te maken met een tropenrooster.
Bij activatie van het Hitteplan of bij een verwachte temperatuur van 35°C of meer geeft het KNMI code geel uit. Hiervoor staan de meteorologen in nauw contact met het RIVM. Op zondag 29 juni werd het Hitteplan door het RIVM geactiveerd voor Noord-Brabant en Limburg, vanaf maandag 1 juli voor het hele land. Hierop gaf het KNMI ook een code geel uit.
Op maandag 30 juni om 11:42 uur werd code oranje uitgegeven voor de provincies Noord-Brabant, Gelderland en Limburg voor twee dagen (1 en 2 juli) met temperaturen van 36,0°C of hoger (figuur 5). De code oranje ging in op dinsdag 1 juli om 10:00 uur:
“ Dinsdag wordt het bijna overal tropisch warm (30-34°C), met in de zuidelijke helft maximumtemperaturen boven de 35°C, in het zuiden kan het plaatselijk 38°C worden. In de nacht naar woensdag blijft het in stedelijk gebied en in het zuidoosten erg warm met temperaturen tussen de 20 en 25°C. Woensdag wordt het landinwaarts tropisch warm (30-34°C) met in het zuidoosten en oosten maximumtemperaturen boven de 35°C en plaatselijk kan het opnieuw 38°C worden. Woensdagavond koelt het van het westen uit af.”
De waarschuwingen voor hitte werden op 2 juli om 18:04 uur beëindigd. Wel bleef er nog een code oranje voor onweersbuien van kracht in de provincies Overijssel, Gelderland, Limburg, Drenthe en Groningen (zie Code oranje voor onweersbuien op 2 juli 2025).
Het aantal tropische dagen (dagen met een maximumtemperatuur van 30,0°C of meer) per jaar in De Bilt in het huidige klimaat is gemiddeld 5 dagen. Volgens de KNMI-klimaatscenario’s neemt dit aantal toe naar tussen de ongeveer 10 dagen in het lage uitstootscenario tot bijna 40 dagen in het hoge uitstootscenario in 2100.
Met klimaatattributie kunnen we inschatten hoe uitzonderlijk de hitte van 30 juni tot en met 2 juli was en kunnen we de temperaturen beter duiden in de context van klimaatverandering.
We zien dan dat een gebeurtenis als deze bijna 3°C warmer is geworden sinds 1901 en da de kans op deze temperaturen ongeveer 5 keer groter is geworden.