Klimaatbericht

Oost-Europese hittegolf nagespeeld voor 2100

19 maart 2018

In de zomer van 2010 werd het westen van Rusland getroffen door recordhoge temperaturen en intense droogte. Maar hoe ziet zo'n extreme hittegolf eruit aan het eind van deze eeuw? KNMI-onderzoekers publiceren deze week een studie in het tijdschrift Nature Climate Change waarin deze hittegolf wordt ‘nagespeeld’ voor een warmer klimaat. De resultaten zijn verrassend.

Oorzaak hittegolf

De extreme meteorologische situatie tijdens de hittegolf van 2010 werd veroorzaakt door een bijzondere positie van de straalstroom, wat een zuidelijke stroming, volop zonneschijn en nauwelijks regen met zich meebracht. Rondom Moskou liep de maximumtemperatuur op tot voorbij de 40 °C.

Verdamping

Temperatuurextremen tijdens hittegolven worden in toom gehouden door verdamping. Het verdampen van vocht uit de bodem beperkt de stijging van de luchttemperatuur, op dezelfde manier als zweten bij inspanning een oplopende lichaamstemperatuur tegengaat. Maar werkt dit ook nog in een warmer klimaat?

Het KNMI-klimaatmodel EC-Earth wordt in deze studie gedwongen de waargenomen positie van de straalstroom tijdens de hittegolf van 2010 te reproduceren, in het huidig klimaat, en ook in het klimaat van 2100. Figuur 1 vergelijkt de waargenomen temperatuur tijdens de zomer van 2010 met die van deze twee simulaties. Duidelijk is dat de hittegolf van 2010 goed gereproduceerd wordt, en dat deze hittegolf in 2100 veel intenser wordt.

Bodem droogt uit

Het verschil in temperatuur tussen de gesimuleerde hittegolf van 2100 en die in het huidige klimaat is te groot om te kunnen verklaren met alleen de opwarming van het klimaat (figuur 2). Door een positieve terugkoppeling wordt de temperatuur extra omhoog gestuwd. Terwijl in de simulatie van het huidige klimaat het vocht in de bodem langzaam afneemt - en tegelijkertijd de meest extreme temperatuurstijging tegengaat - zien we dat in de simulatie van het toekomstige klimaat de bodem snel uitdroogt. Figuur 3 laat zien dat, in een toekomstig klimaat, ongeacht de hoeveelheid  bodemvocht aan het begin van de zomer, de bodem snel al het vocht kwijtraakt en het vermogen verliest om extreme temperatuurstijging tegen te gaan.

Door dit klimaatmechanisme zullen toekomstige hittegolven extra intens worden.

 

KNMI-klimaatbericht door Gerard van der Schrier

 

Kaart van de waargenomen temperatuur van de zomer van 2010, voor de simulatie van het huidige klimaat en die voor het toekomstige klimaat.
Figuur 1: De waargenomen temperatuur van de zomer van 2010, voor de simulatie van het huidige klimaat en die voor het toekomstige klimaat. De z.g. ‘Omega-blokkade’ in de circulatie is zichtbaar in de vorm van de blauwe isolijnen.
Waarschijnlijksheidsverdeling van dagelijkse temperatuur rondom Moskou op basis van waarnemingen, de controle simulatie en de simulaties van de 2010 hittegolf voor het huidige klimaat, en voor het toekomstig klimaat.
Figuur 2: Waarschijnlijksheidsverdeling van dagelijkse temperatuur rondom Moskou op basis van waarnemingen, de controle simulatie (blauw) en de simulaties van de 2010 hittegolf (rood) voor het huidige klimaat, en voor het toekomstig klimaat.
Hoe meer vocht in de bodem aan het begin van de zomer, des te lager de hoogst bereikte temperatuur in de zomer. Voor de ‘2010 hittegolf’ in het toekomstig klimaat is deze relatie afwezig.
Figuur 3: Hoe meer vocht in de bodem aan het begin van de zomer, des te lager de hoogst bereikte temperatuur in de zomer. Voor de ‘2010 hittegolf’ in het toekomstig klimaat (rechts, rood) is deze relatie afwezig.

Recente nieuws- en klimaatberichten

  1. Wat vindt u van de KNMI-klimaatberichten?

    Sinds 2017 verschijnt er regelmatig een klimaatbericht op de KNMI-website – het zijn er inmiddels...

    11 november 2024 - Klimaatbericht
  2. Somber windstil herfstweer zorgt voor hoge elektriciteitsprijzen

    Als je een dynamisch energiecontract hebt heb je het vast al gemerkt: de elektriciteitsprijzen zi...

    08 november 2024 - Klimaatbericht
  3. Weinig effect van klimaatverandering op mist

    Mist past bij het Nederlands weerbeeld, vooral in de herfst en winter. Wel komt mist nu veel mind...

    06 november 2024 - Klimaatbericht
  4. Met de nieuwe KNMI-app ben je voorbereid op gevaarlijk weer

    Vanaf vandaag is de nieuwe KNMI-app te downloaden. We gaan steeds eerder en gerichter waarschuwen...

    05 november 2024 - Nieuwsbericht
Toon alle nieuws- en klimaatberichten