Broeikaseffect verkleint verschil dag en nacht

Het broeikaseffect maakt leven op aarde mogelijk. Zonder atmosfeer die warmte vasthoudt ligt de temperatuur veel lager. Door de uitstoot van broeikasgassen wordt het broeikaseffect versterkt en stijgt de temperatuur. Een bijkomend verschijnsel is dat het temperatuurverschil tussen dag en nacht kleiner wordt.

Temperaturen worden beïnvloed door straling. De zon heeft een dominante rol: zonnestraling warmt het aardoppervlak op. Echter, onopgemerkt stralen de aarde en de atmosfeer ook. Hierdoor koelt het oppervlak af. Uit de energiebalans van inkomende en uitgaande straling (Figuur 1) kan de temperatuur op aarde berekend worden.

Aan de hand van de meetreeksen in De Bilt bekijken we dag- en nachttemperaturen. Zowel de maximumtemperaturen (als maat voor de dag) als de minimumtemperaturen (als maat voor de nacht) zijn gestegen sinds 1901 (Figuur 2). De dagelijkse gang, het verschil tussen de maximum- en minimumtemperatuur, is echter kleiner geworden. De Nederlandse nacht warmt sneller op dan de dag. Deze Nederlandse trend komt overeen met mondiale metingen.

Voor de verklaring van dit fenomeen zijn verschillende theorieën. Bijvoorbeeld een toename van de bewolking: ‘s nachts hebben wolken een opwarmend effect net als  het broeikaseffect, terwijl wolken overdag ook afkoelend werken door zonlicht te reflecteren. Eenzelfde wolk kan dus verschillende effecten op dag- en nachttemperaturen hebben (Figuur 3). Een andere theorie betreft de dikte van de grenslaag, het onderste deel van de atmosfeer. ‘s Nachts is de grenslaag minder diep, waardoor de energie van het versterkte broeikaseffect over een minder groot volume verdeeld wordt. Ook daardoor warmt de nacht sneller op.

De aardatmosfeer zorgt voor aangename temperaturen en een matige dagelijkse gang. Klimaatverandering veroorzaakt door de uitstoot van broeikasgassen verstoort de natuurlijke stralingsbalans met oplopende temperaturen en zwoelere nachten tot gevolg.

KNMI-klimaatbericht door Karin van der Wiel