De warmste zomer uit de geschiedenis, Amsterdams drinkwater levensgevaarlijk

Broeikaseffect, klimaatverandering, warmterecords - allemaal mooi en aardig, maar de warmste zomer uit de geschiedenis is nog altijd die van 1540. Dat blijkt uit het derde deel van Jan Buismans onvolprezen standaardwerk over de geschiedenis van het weer 'Duizend jaar weer, wind en water in de Lage landen'.

Maandenlang heerst in West-Europa een klimaat dat thuishoort in het gebied van de Middellandse Zee met alle gevolgen vandien: koeien sterven van de dorst, zonnesteken zijn aan de orde van de dag, de Rijn staat beneden Keulen zo goed als droog en in Parijs wandelt men droogvoets door de Seine. De wijn- en graanoogsten zijn vroeger dan ooit, branden zijn nauwelijks te blussen en drinkwater is een groot probleem. Keizer Karel V wil in die zomer met zijn gevolg naar Amsterdam, maar krijgt zijn mensen niet mee: het Amsterdams drinkwater is te gevaarlijk! 

Tot ver in de herfst van 1540 houdt het zonnige , warme weer aan. Nog tientallen jaren zal er worden gesproken over het "grote zonnejaar". Sommigen vergelijken 1540 met 1473, toen de wijn ook uitzonderlijk vroeg was en van superieure kwaliteit, maar velen houden het erop dat men de wonderlijkste zomer heeft beleefd sinds het jaar 1000! Op veel plaatsen begint de bevolking wijn aan te planten waarvoor heel wat akkers worden verwoest en omgezet in wijngaarden. Helaas haalt het allemaal niets uit: 1540 vormt de apotheose van een serie bijzonder warme zomers en daarna verslechteren de zomers.

Hete zomer van 1540

De hete droge zomer van 1540 is maar een voorbeeld uit de vele feiten die in de boeken van Jan Buisman zijn te vinden. Het derde deel bestrijkt de jaren 1450-1575 en bevat tal van "hot items", zoals het sneuvelen van Karel de Stoute in een sneeuwstorm (1477), de bloedrode zonnen en stinkende mist (milieuvervuiling), de zandstorm van juli 1567, het Brussels sneeuwpoppenfestival in 1511, hagelbuien- en blikseminslagen, stormvloeden (ondergang van Reimerswaal) en oorlog, de aardbevingen, komeetverschijnselen en strandingen van pot- en vinvissen en de pest- en hongerjaren. Ook het begin van de Tachtigjarige Oorlog komt in dit deel aan de orde. Buismans boek biedt allerlei fascinerende doorkijkjes in het verloop van de geschiedenis, bijvoorbeeld over het jaar van de beeldenstorm, 1566. Op de lange zomeravonden werd op tal van plaatsen door de opstandelingen en werklozen massaal geluisterd naar de bekende hagenpreken, maar de vele regen maakte het gemis aan een dak boven het hoofd onplezierig voelbaar. Men moest naar binnen, maar dan moesten eerst de beelden eruit. Zo hebben de vele regenbuien een steentje bijgedragen aan de beeldenstorm. 

Gegevens van het boek

Auteur: Drs. Jan Buisman (redactie: A.F.V. van Engelen, KNMI) 
Titel: Duizend jaar weer, wind en water in de Lage Landen, deel 3 
Geïllustreerd in kleur en zwart/wit 
Aaantal pagina's: 808 
Formaat: 17 bij 24,5 cm
Bindwijze: gebonden 
ISBN: 90 5194 142 0