Koeien in een droog, Frans landschap
Foto: Anton Havelaar/shutterstock

Droge zomer op noordelijk halfrond waarschijnlijker door klimaatverandering

05 oktober 2022

Niet alleen in Nederland was het deze zomer droog, ook in andere delen van Europa en het noordelijk halfrond was het land uitgedroogd door een gebrek aan regen en veel verdamping. Dit soort droogte komt tegenwoordig vaker voor door klimaatverandering omdat door de hoge temperaturen de verdamping is toegenomen. Dat blijkt uit onderzoek van World Weather Attribution (WWA), een internationaal team van wetenschappers waar het KNMI deel van uitmaakt.

Het was een van de warmste Europese zomers ooit, met veel hittegolven en uitzonderlijk weinig regen. Met als gevolg watertekorten, grote natuurbranden en ernstige oogstverliezen. Met name in Frankrijk, Duitsland en andere landen in Midden-Europa leidde dit tot uitdroging van de bodem (figuur 1). En ook in China en Noord-Amerika kwamen uitzonderlijke hoge temperaturen en droogte voor.

Begin vorige eeuw zou zo’n droge bodem minder waarschijnlijk geweest zijn

Eens in de 20 jaar in huidige klimaat  

Deze droge bodemcondities komen zowel in Midden-Europa als in het hele noordelijk halfrond ten noorden van 23,5 graad noorderbreedte in het huidige klimaat ongeveer eens in de 20 jaar voor. Dat laten verschillende modellen die worden aangedreven door waarnemingen en satellietdata zien. Begin vorige eeuw zou dit minder waarschijnlijk geweest zijn. Hoeveel minder waarschijnlijk is niet heel nauwkeurig vast te stellen omdat de verschillende met waarnemingen gestuurde modellen uiteenlopende antwoorden geven. 
 

Figuur 1. De hoeveelheid water in de bovenste paar centimeter van het land (boven) en op worteldiepte (onder) tijdens de zomer van 2022. De getallen geven de afwijking van normaal (=gemiddelde over 1950-2022) in aantal kubieke meter water per kubieke meter grond. Rode vak is het studiegebied Midden-Europa. Bron: ERA5-Land.

Trend naar droogte zet in toekomst door 

De meeste klimaatmodellen laten een kleinere verdrogende trend zien dan de waarnemingen. Maar de richting van deze trend is duidelijk: de bodem wordt droger. De modellen laten ook zien dat de verdrogende trend in de toekomst doorzet.

Door de hogere temperaturen neemt de verdamping toe en droogt de bodem verder uit

Hoge temperaturen belangrijkste reden toename droogte 

Deze conclusie blijkt ook uit analyses van trends in neerslag en temperatuur. De zomerneerslag laat geen duidelijke trend zien in Midden-Europa en in het hele noordelijk halfrond ten noorden van 23,5 graad noorderbreedte. Maar de trend naar hogere temperaturen is heel duidelijk zichtbaar en heeft te maken met klimaatverandering. En door deze hogere temperaturen neemt de verdamping toe en droogt de bodem verder uit. De toename in verdamping is dan ook de belangrijkste reden voor de toename in droogte. Dat geldt ook voor Nederland.

KNMI-klimaatbericht door Sjoukje Philip en Sarah Kew 

Recente nieuws- en klimaatberichten

  1. Europa was in 2023 uitzonderlijk warm en nat

    Het jaar 2023 was – wederom – een jaar vol extremen in Europa; één van de natste jaren in de meti...

    22 april 2024 - Klimaatbericht
  2. Toename broeikasgas methaan in hogere versnelling

    Wereldwijd warmt het klimaat op doordat de hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer steeds verd...

    17 april 2024 - Klimaatbericht
  3. De hoofdmoot van de jaarneerslag

    Alle regen in een jaar opgeteld bedekt Nederland gemiddeld met een laag water van 85 centimeter. ...

    15 april 2024 - Klimaatbericht
  4. Onmisbare metingen op zee staan onder druk

    We gebruiken de Noordzee om te varen, te vissen en energie op te wekken. Maar wist je ook dat vee...

    10 april 2024 - Klimaatbericht
Toon alle nieuws- en klimaatberichten