Een minder warme Atlantische Oceaan

De Warme Golfstroom is bepalend voor het milde zeeklimaat in Nederland. Er zijn aanwijzingen dat de golfstroom 15 procent zwakker is geworden sinds het midden van de twintigste eeuw. De noordelijke Atlantische Oceaan koelt hierdoor af. Het zou het begin kunnen zijn van een langjarige klimaattrend. De gevolgen voor het Nederlandse klimaat zijn onzeker.

Windrichting 

Klimaatverandering in Nederland wordt niet alleen bepaald door de wereldwijde opwarming, veroorzaakt door de uitstoot van broeikasgassen. Ook veranderingen in de lokaal overheersende windrichting dragen bij. Deze veranderingen vertalen zich in onzekerheden voor Nederland die in de klimaatscenario’s van het KNMI worden meegenomen (figuur 1). Een overheersend noordelijke, oostelijke, zuidelijke of westelijke wind maakt voor de temperatuur in Nederland veel uit. Ook de positie van de straalstroom die de koers bepaalt van overtrekkende lagedrukgebieden is belangrijk. Het effect van de windrichting op de temperatuur verschilt ook nog eens sterk per seizoen.

Afzwakken van de golfstroom

Klimaatonderzoekers vermoeden al lange tijd dat de Warme Golfstroom in een warmer klimaat minder ver naar het noorden kan doordringen. Een aanwijzing hiervoor is een gestaag afzwakkende golfstroom. Dit gaat in de klimaatmodellen gepaard met een groot gebied op de Noord-Atlantische oceaan waar minder opwarming plaatsvindt dan in de omringende gebieden. De recent gerapporteerde afzwakking van de golfstroom sinds het midden van de twintigste eeuw is ongeveer 15 procent. Het patroon in  de waargenomen veranderingen in de zeewatertemperatuur (figuur 2) is in overeenstemming met de patronen in de klimaatprojecties van het IPCC. De waarnemingen tonen dus wellicht het begin aan van een langjarige klimaattrend.

Gevolgen voor het weer  in Nederland

De achterblijvende opwarming van de Noord-Atlantische Oceaan versterkt, vooral in de zomer, de kans op een hogedrukgebied boven of ten westen van de Britse Eilanden. Dit betekent minder vaak westenwind boven Nederland. De jaargemiddelde opwarming in Nederland zou hierdoor minder groot kunnen worden dan gemiddeld in de wereld. Maar juist in de zomer kan het ook vaker tot hittegolven leiden. Temperatuurveranderingen door een wijziging in de overheersende windrichting geven in Nederland dus een versterkend of verzwakkend effect op de wereldwijde opwarming. De vier klimaatscenario’s van het KNMI geven uitdrukking aan de onzekerheden voor de klimaatverandering in Nederland.

KNMI-klimaatbericht door Michiel van Weele, Dewi Le Bars en Sybren Drijfhout