KNMI bij onderzoek stikstofoxide-concentraties

In Science (13 november 1998) is een artikel verschenen waarin de waarneming van grote gebieden met verhoogde stikstofoxide-concentraties op 8-13 km hoogte in de atmosfeer wordt gerapporteerd. De waarnemingen van ozon en stikstofoxiden zijn verricht aan boord van lijnvliegtuigen van Swiss-Air door het gerenommeerde onderzoeksinstituut ETH in Zurich. Een van de auteurs, Dr. Dominik Brunner, die over dit onderzoek zijn proefschrift heeft geschreven, werkt momenteel bij het KNMI om deze metingen te bewerken.

Uit het onderzoek blijkt, dat vervuilde lucht uit de geïndustrialiseerde gebieden van de VS, in korte tijd naar een hoogte van 8-13 km kan worden getransporteerd in hoge wolken en in de buurt van weerfronten. De diepe bewolking gaat vaak gepaard met bliksem, die een tweede bron van stikstofoxiden vormt. De toename van stikstofoxiden door bliksem is waargenomen boven de Atlantische Oceaan, waar aan het oppervlak geen stokstofoxide-bronnen aanwezig zijn. Op hoogtes van 8-13 km leidt een toename van stikstofoxiden tot ozonvorming. Ozon is een broeikasgas zodat een toename hiervan in de troposfeer kan leiden tot een toename van de oppervlaktetemperatuur. Daarnaast kan ozon schadelijk zijn voor de gezondheid.

Dit onderzoek vormt een stap vooruit in het bepalen van het relatieve belang van de verschillende bronnen van stikstofoxiden (oppervlakte-emissies, bliksem, vliegverkeer) voor veranderingen in troposferisch ozon. De ozontoename door oppervlakte-emissies blijkt qua grootte vergelijkbaar met de ozontoename door vliegtuigemissies.

Door het KNMI wordt al enige jaren onderzoek gedaan naar de effecten van vliegtuigemissies op de samenstelling van de atmosfeer en het klimaat. De vergelijking van de metingen met het KNMI-model zal de onzekerheden in het model verkleinen, zodat het beleid ten aanzien van vliegtuigemissies beter onderbouwd kan worden.