Lichtende nachtwolken boven Nederland

De periode tussen ruwweg 20 mei en 20 juli biedt in ons land mogelijkheden voor lichtende nachtwolken. Heel vaak gebeurt dat niet en het verschijnsel is ook niet te voorspellen maar het loont de moeite de noordelijke hemel in de gaten te houden.

Als ze zichtbaar zijn dan zijn de lichtende nachtwolken (Engels: Noctilucent clouds, afgekort NLC) te zien aan het eind van de avondschemering of vroeg in de nacht vóór zonsopkomst. De wolken zelf geven geen licht, maar weerkaatsen zonlicht. Lichtende nachtwolken bevinden zich op zeer grote hoogte, circa 85 kilometer boven het aardoppervlak.

De afgelopen weken zijn in Nederland en België op verschillende dagen lichtend nachtwolken waargenomen. Om ze goed te zien moet de atmosfeer zeer transparant zijn met zo weinig mogelijk stof en vocht. Dergelijke situaties komen met name voor als de lucht aangevoerd wordt uit het hoge noorden, vanuit Scandinavië en het gebied van de Oostzee.

Lichtende nachtwolken bevinden zich vaak vrij laag boven de horizon, in noordwestelijke, noordelijke of noordoostelijke richting. De wolken weerkaatsen maar weinig licht waardoor ze pas herkenbaar worden nadat de zon al zo’n vijf kwartier onder is of zo'n vijf kwartier voor zonsopkomst. Gewone wolken weerkaatsen op dat moment geen zonlicht meer en steken soms donker af tegen de hemelachtergrond.

Op 21 juni 2006 waren in ons land fraaie lichtende nachtwolken te zien die door verschillende oplettende waarnemers zijn waargenomen. Het is niet tevoren aan te geven of er op een heldere avond lichtende nachtwolken zichtbaar zullen zijn, maar het is zeker aan te raden om op mooie zomeravonden de bilk naar de noordelijke hemel te richten. In de periode medio juli zijn ze mogelijk te zien 23.00 en 24.00 uur (MEZT) of bijvoorbeeld 0300-0400 uur in de vroege ochtend.

*Toelichting bij de foto/animatie
De lichtende nachtwolken van 21 juni jl zijn vastgelegd in een film. De camera maakte met korte tussenpozen opnamen waardoor de verplaatsing van de lichtende nachtwolken te zien is. Uiteraard toont zo’n “filmpje” ook de beweging van bewolking op lagere hoogten. In het filmpje, opgenomen nabij Steenwijk, is dat laatste goed te zien. De stratocumuluswolken bewegen snel door het beeld terwijl op grote hoogte de witte lichtende nachtwolken schijnbaar weinig verplaatsen.

Met dank aan Jacob Kuiper, KNMI