De afgelopen dertig jaar is de verdamping in Nederland in de lente en de zomer sterk toegenomen. De grond droogt daardoor sneller uit. De extra verdamping komt bijna geheel door de toegenomen zonnestraling en nauwelijks door de toegenomen temperatuur.
Hoeveel water uit de grond verdampt, hangt sterk af van de hoeveelheid zonnestraling en de temperatuur. Om te schatten hoeveel water uit de grond verdampt, gebruikt het KNMI de formule van Makkink. Twee keer zoveel zonnestraling geeft twee keer zoveel verdamping en per graad temperatuurstijging neemt de verdamping met twee procent toe. De afgelopen dertig jaar is zowel de zonnestraling als de temperatuur en dus ook de verdamping toegenomen. Hoeveel hebben de toename in de zonnestraling en in de temperatuur afzonderlijk bijgedragen aan de toename in de verdamping?
Sinds 1991 is in Nederland in de lente de verdamping met 18 procent toegenomen en de zonnestraling met 16 procent (figuur 1). De toename in de verdamping komt dus bijna geheel door de toename in de zonnestraling. Ook van jaar op jaar lijken de grafieken van de verdamping en de zonnestraling sterk op elkaar. De temperatuur in de lente nam in dezelfde periode toe met 0,9 °C. Dit kan de resterende 2 procent toename van de verdamping in de lente goed verklaren.
In de zomer is sinds 1991 de verdamping met 12 procent toegenomen en de zonnestraling met 9 procent (figuur 2). In de zomer komt de toename in de verdamping dus voor driekwart voor rekening van de zonnestraling. De temperatuur in de zomer steeg in dezelfde periode met 1,4 °C. Dit kan de resterende 3 procent van de toename van de verdamping in de zomer goed verklaren.
De aarde warmt de komende tientallen jaren nog verder op. Dit leidt tot meer verdamping. Of de zonnestraling blijft toenemen is echter allerminst zeker. De KNMI’14 klimaatscenario’s voorzien voor de zomer rond 2050 een toename in zonnestraling van 2 tot 7 procent ten opzichte van de periode 1981-2010. In werkelijkheid is de zonnestraling echter al aanzienlijk meer toegenomen. Dat kan komen doordat toevallige, langjarige variaties in de wind, met vaker wind uit zonnige richtingen, sterk hebben bijgedragen aan de toename in zonnestraling. Als dat zo is, dan gaat de komende jaren de zonnige trend mogelijk afvlakken of zelfs tijdelijk omkeren. De verdamping kan dan de komende jaren zelfs weer afnemen, ondanks de verwachte toename in de temperatuur.
Regelmatig hoor je dat weer nieuwe temperatuurrecords worden gebroken. Hier zetten we wat feiten ...
08 mei 2024 - KlimaatberichtOok dit jaar ontwaakte de natuur weer vroeg uit haar winterslaap door de hoge temperaturen in feb...
01 mei 2024 - KlimaatberichtGemiddeld was april met een temperatuur van 10,8°C tegen 9,8°C normaal, warm. Maar de maand was o...
30 april 2024 - NieuwsberichtZaterdag viert Koning Willem-Alexander zijn 57ste verjaardag. Hoe is het klimaat tijdens zijn lev...
24 april 2024 - Klimaatbericht