Nieuwe KNMI-wolkenhoogtemeters in Europees netwerk

Het KNMI vervangt in de loop van dit jaar en in 2017 alle wolkenhoogtemeters in het nationale meteorologische meetnet. De eerste nieuwe wolkenhoogtemeters zijn na uitgebreide tests geplaatst op de waarneemstations in Ell (L), Twente en Hoogeveen, en op Flamingo Airport in de bijzondere Nederlandse gemeente Bonaire. De komende maanden worden de overige stations, inclusief burgerluchthavens en vliegbases van defensie, uitgerust met de nieuwe meetinstrumenten. In totaal gaat het om ongeveer 40 locaties waar continu en automatisch de hoogte en bedekkingsgraad van bewolking worden gemeten.

Medio 2015 is een instrument van Lufft GmbH geselecteerd als opvolger van de huidige wolkensensor, die aan het einde van zijn levenscyclus is. Het meetprincipe van de wolkenhoogtemeting is niet veranderd; ook de nieuwe wolkensensor gebruikt het LIDAR (LIght Detection And Ranging) principe. De sensor zendt laserpulsen uit en de terugontvangen optische ‘echo’ geeft informatie over de aanwezigheid van deeltjes in de atmosfeer als functie van de hoogte. Het licht is niet zichtbaar, want de laser zendt uit het in het infrarood. Uit het ontvangen signaal is informatie over mist, neerslag, aërosolen (fijne stofdeeltjes in de lucht) en wolken tot een hoogte van 15 km af te leiden. De inzet van de sensor is essentieel om voor de luchtvaart de hoogte van wolkenlagen, de zogenaamde wolkenbasis, te meten. De wolkenbasis is van groot belang voor de veiligheid van het vliegverkeer omdat deze bepalend is voor het zicht van piloten. Een belangrijk pluspunt van het nieuwe instrument is dat het KNMI nu veel betrouwbaarder hoge bewolking, zoals cirrus, kan detecteren.

Een belangrijk pluspunt van het nieuwe instrument is dat het KNMI nu veel betrouwbaarder hoge bewolking, zoals cirrus, kan detecteren.

Dit komt door een verbeterde gevoeligheid van de nieuwe wolkensensor, waardoor tegelijk ook lagen van aërosolen op grote hoogte boven de grond gemeten kunnen worden. Deze gegevens zijn belangrijk voor klimaatonderzoek en spelen een rol bij verbetering van verspreidingsmodellen voor luchtkwaliteit en voor validatie van satellietgegevens.

Met het nieuwe netwerk van wolkenhoogtemeters levert het KNMI waardevolle data voor monitoring van vulkaanas- of Saharastofwolken op Europese schaal aan E-PROFILE, een observatieprogramma van EUMETNET, het samenwerkingsverband van Europese weerinstituten. E-PROFILE is opgezet naar aanleiding van de aswolk door de IJslandse vulkaan Eyjafjallajökull in 2010 met als doel de gegevens over aswolken centraal in te zamelen en beschikbaar te stellen voor verbeterde waarschuwings- en adviestaken van weerinstituten als het KNMI.

Meer lezen
Lidar meet stof in de lucht
EUMETNET E-profile