Nieuwsbericht

Nobelprijswinnaar Paul Crutzen overleden

29 januari 2021

Paul Crutzen, winnaar van de Nobelprijs voor de Scheikunde, is op 28 januari op 87-jarige leeftijd overleden. De Nederlander won de Nobelprijs in 1995 voor de ontdekking van de chemie van de afbraak van de ozonlaag, die leidt tot het ozongat boven de Zuidpool.

Samen met zijn medewinnaars, de Mexicaan Mario Molina en de Amerikaan Frank Sherwood Rowland, liet Paul Crutzen zien dat stikstofoxiden in combinatie met door mensen uitgestoten cfk-gassen leiden tot de afbraak van ozon. De ozonlaag speelt een essentiële rol bij de bescherming van het leven op aarde. De dag na de bekendmaking van de Nobelprijs in oktober 1995 was Crutzen op bezoek bij het KNMI, en werd daar geinterviewd door de Amerikaanse nieuwszender CNN.

Satellietinstrument Sciamachy

Crutzen ondersteunde het opstarten van de ozonlaagmetingen die het KNMI uitvoert in De Bilt en in Paramaribo. Hij staat ook aan de basis van het satellietinstrument Sciamachy, dat door Nederland, Duitsland en België werd ontwikkeld voor ESA. Met Sciamachy zijn van 2002-2012 wereldwijde metingen gedaan van de ozonlaag, luchtvervuiling en broeikasgassen, zoals kooldioxide en methaan. Sciamachy is de voorloper van ons huidige satellietinstrument Tropomi. 

Paul Crutzen was een van de grootste atmosfeerwetenschappers van de afgelopen decennia. Zijn onderzoek stond in het teken van het effect van de mens op de aarde. Paul heeft ook de term Antropoceen geintroduceerd: het tijdperk waarin wij leven, waarin de mens een beslissende invloed op de wereldwijde atmosferische, biologische en geologische processen heeft.

Van 1980 tot 2000 werkte Crutzen als directeur van het Max Planck Instituut voor atmosferische chemie in Mainz, Duitsland. Ook na zijn pensioen bleef hij actief. Hij bezocht het KNMI wederom in 2006, op een workshop over methaanmetingen met Sciamachy.

De wereldwijde onderzoeksgemeenschap betreurt het overlijden van pionier Paul Crutzen. Hij heeft velen geinspireerd om de aarde te bewaren voor toekomstige generaties. 

paul crutzen
Paul Crutzen op het dak van het KNMI-gebouw, naast de Brewer (het ozonmeetinstrument).
foto met alle deelnemers aan het Sciamachy evenement in Vaals in mei 2008
Sciamachy evenement in Vaals in mei 2008, met Paul Crutzen tweede van rechts eerste rij (Bron: KNMI)

Recente nieuws- en klimaatberichten

  1. De onvermijdelijkheid van zeespiegelstijging

    Door de sterke opwarming van de Zuidelijke Oceaan smelten gletsjers aan de rand van het Antarctis...

    05 november 2025 - Klimaatbericht
  2. Oktober in top 10 natste oktobermaanden

    Oktober was zacht met een gemiddelde temperatuur van 12,0 °C in De Bilt. Vooral de nachten waren ...

    31 oktober 2025 - Nieuwsbericht
  3. Meer regen, maar niet altijd meer overstromingen

    Door de opwarming van de aarde neemt de hoeveelheid waterdamp in de atmosfeer toe. Daardoor wordt...

    28 oktober 2025 - Klimaatbericht
  4. Grote gevolgen orkaan Melissa op Jamaica - update

    Update woensdag 29 oktober 14:30 uur: dinsdag rond 18:00 uur Nederlandse tijd (12:00 uur lokale t...

    27 oktober 2025 - Nieuwsbericht
Toon alle nieuws- en klimaatberichten