Ozongat groter dan vorig jaar

Het ozongat boven Antarctica was dit jaar groter dan vorig jaar maar kleiner dan in recordjaar 2006. Het ozonverlies bereikte dit jaar op 3 oktober een maximum van 35,2 megaton. In 2006 stond de teller op 40 megaton terwijl vorig jaar 27,7 megaton werd gemeten.

Volgens de satellietmetingen is dit jaar het ozongat op 19 september met een oppervlakte van 26,7 miljoen kilometer op zijn grootst geweest. In dit gat in de ozonlaag – ongeveer ter grootte van Noord-Amerika – is zeker de helft van het ozon op 10 tot 40 kilometer hoogte afgebroken door menselijke invloeden.De oorzaak dat het ozongat dit jaar weer groter is geworden dan vorig jaar is mogelijk te wijten aan de polaire vortex die dit jaar meer symmetrisch en stabieler is geweest. Door deze heersende winden vindt gedurende de winter op het zuidelijke halfrond vrijwel geen uitwisseling plaats tussen de lucht boven Antarctica en de gematigden breedten. Hoe stabieler de luchtstromen, des te meer het gebied een soort afgesloten vat met koude lucht vormt en ozonafbraak sneller plaats vindt.

Ozonafbraak
Het tekort aan ozon boven Antarctica ontstaat in september, als de winter op de Zuidpool ten einde loopt, door een combinatie van factoren. Luchtverontreiniging met chloorverbindingen door CFK’s, extreem lage temperaturen op grote hoogte en weinig tot geen aanvoer van verse, ozonrijke lucht zijn de belangrijkste. Rond half september is op de Zuidpool aan alle voorwaarden voldaan en wordt door het toenemende zonlicht het ozon met 2 tot 3 procent afgebroken. Uiteindelijk is tot half oktober, wanneer de zon de luchtlagen weer opwarmt, de ozonlaag zo’n 60 procent afgebroken. In november stroomt steeds meer verse en ozonrijke lucht naar de Zuidpool zodat begin december er geen sprake meer is van een ozongat.

Sciamachy en OMI
Het KNMI gebruikt de data van het SCIAMACHY (Scanning Imaging Absorption Spectrometer for Atmospheric Cartography) en OMI (Ozone Monitoring Instrument) om dagelijks wereldwijde ozonwaarden en ozonverwachtingen voor negen dagen vooruit te genereren.

Deze data vormen de basis van operationele ozonmonitoring and ozonverwachtingen die onderdeel zijn van PROMOTE (PROtocol MOniToring for the GMES (Global Monitoring for Environment and Security) Service Element). Het PROMOTE consortium bestaat uit meer dan 30 partners van 11 landen, waaronder het KNMI. Als onderdeel van de PROMOTE en TEMIS, wordt de satellietdata gecombineerd met meteorologische data om betrouwbare ozon- en UV index verwachtingen te maken.