De schade in de haven van Sint Maarten in 2017 veroorzaakt door orkaan.
Foto: Gerban van Es

Tropische orkanen bij benedenwindse eilanden: geen ABC-tje

29 juni 2022

Tropische orkanen doen zelden de Caribische eilanden Aruba, Bonaire en Curaçao aan. Toch trekt vandaag een tropische storm net ten zuiden van deze zogenoemde ABC-eilanden langs. Het weersysteem is te zwak om het een orkaan te mogen noemen. Maar ook een tropische storm zorgt voor veel wind en regen en kan flink wat overlast veroorzaken. Het KNMI-weermodel HARMONIE berekende de afgelopen dagen harde tot stormachtige wind met windstoten tot 120 km/uur en 100-150 millimeter regen in 48 uur tijd (figuur 1). Of de ABC-eilanden daar ook mee te maken krijgen is nog wat onzeker omdat de precieze route van de storm per verwachting iets varieert.

Sinds 1851 slechts 10 orkanen bij ABC-eilanden

Het lijstje van tropische stormen en orkanen die sinds 1851 een directe invloed hadden op het weer op de ABC-eilanden is beperkt. Voor zover bekend zijn er tien in de buurt geweest sinds 1851 (figuur 2). Van die tien trok alleen tropische storm Cesar-Douglas in 1996 over de ABC-eilanden. In 1993 volgde tropische storm Bret net als de tropische storm nu een koers net ten zuiden van de ABC-eilanden. Orkaan Ivan trok in 2004 ten noorden van de ABC-eilanden langs als hoogste categorie orkaan (categorie 5). Op de ABC-eilanden werd daarbij een maximale windstoot van 260 km/uur gemeten. Tropische orkaan Matthew trok in 2016 ook noord van de ABC-eilanden langs als categorie 5 orkaan, waarbij vooral de zware deining leidde tot forse kustafslag op Curaçao. De overige tropische orkanen en tropische stormen passeerden verder weg en/of met minder kracht.

KNMI HARMONIE weermodelberekeningen rondom de ABC-eilanden van totale 48-uurs neerslag, wind en windstoten donderdag op 30 juni om 03:00 UTC (woensdag 29 juni 21:00 lokale tijd).
Figuur 1. KNMI HARMONIE weermodelberekeningen rondom de ABC-eilanden van totale 48-uurs neerslag (in mm, links), wind (in m/s, midden) en windstoten (m/s, rechts) op donderdag 30 juni om 03:00 UTC (woensdag 29 juni 23:00 lokale tijd).
Het aantal tropische orkanen en stormen dat tussen 1851 en 2021 over het Caribisch gebied trok per 1x1 graden gebied. De geschatte koers afgelopen dinsdag van de tropische storm die vandaag over de ABC-eilanden trekt is ook ingetekend.
Figuur 2. Het aantal tropische orkanen en stormen dat tussen 1851 en 2021 over het Caribisch gebied trok per 1x1 graden gebied. De geschatte koers afgelopen dinsdag van de tropische storm die vandaag over de ABC-eilanden trekt is ook ingetekend. Bron: IBTrACS database en NOAA National Hurricane Center.
Geschatte aantal tropische stormen, orkanen en sterke orkanen dat zich dit jaar (2022) boven de Noord Atlantische-oceaan vormt.
Figuur 3. Geschatte aantal tropische stormen, orkanen en sterke orkanen dat zich dit jaar (2022) boven de Noord Atlantische-oceaan vormt. Bron: NOAA National Hurricane Center.

Orkanen bij Sint Maarten, Saba en St. Eustatius

Boven de Atlantische Oceaan ten noorden van de evenaar ontwikkelen tropische orkanen zich meestal uit buien die vanuit Afrika de Atlantische Oceaan optrekken. Die orkanen gaan meestal richting het Caribisch gebied. De ring van Caraïbische eilanden waar Sint Maarten, Saba en Sint Eustatius deel van uitmaken, zijn dan ook meestal de eerste eilanden die door tropische orkanen worden getroffen. Zo werd in september 2017 Sint Maarten getroffen door orkaan Irma, op dat moment een orkaan van de sterkste categorie. Er waren vier slachtoffers te betreuren aan Nederlandse zijde en elf aan Franse zijde. De totale schade werd geschat op 6,5 miljard dollar. Ook op Saba en St. Eustatius was er overlast van Irma.

Orkanen bij Aruba, Bonaire en Curaçao

De ABC-eilanden liggen veel zuidelijker tegen de Venezolaanse kust aan en dichter bij de evenaar. Bij de vorming van tropische orkanen speelt het Corioliseffect ook een rol. Dat is het effect dat door de draaiing van de aarde de wind op het noordelijk halfrond naar rechts wordt afgebogen. Op de evenaar is het Corioliseffect echter nul en dichtbij de evenaar is het zwak. Vandaar dat tropische orkanen niet op of dicht bij de evenaar ontstaan. Bovendien hebben Noord-Atlantische orkanen vrijwel altijd ook de neiging noordwaarts te trekken. De meeste orkanen blijven daarom (zeer) ver van de ABC-eilanden vandaan.

Actief Atlantisch orkaanseizoen vanwege La Niña

Het Atlantische orkaanseizoen belooft actief te worden (figuur 3). Er heeft zich een sterke La Niña ontwikkeld in de Grote Oceaan met lagere zeewatertemperaturen dan gemiddeld. De invloed van La Niña strekt zich echter veel verder uit. Het leidt tot een minder sterke toename van de windsnelheid met de hoogte, bovengemiddelde hoge zeewatertemperaturen in het Caribisch gebied, sterke onweersbuien boven de Sahel in Afrika, en zwakkere passaatwinden die normaal de vorming van orkanen tegenwerken. Allemaal omstandigheden gunstig voor de vorming van Noord-Atlantische tropische orkanen.

KNMI en Caribisch Nederland

Het KNMI verzorgt de meteorologische en seismische berichtgeving voor Caribisch Nederland. Wanneer de bijzondere gemeenten Bonaire, Sint Eustatius en Saba bedreigd worden door een tropische storm of orkaan geven we extra waarschuwingen uit. Het orkaanseizoen in het Caribisch gebied loopt van juni tot en met november. De meeste tropische stormen en orkanen ontwikkelen zich in augustus, september en oktober.

KNMI-klimaatbericht door Jos de Laat. Met dank aan Rein Haarsma, Sander Tijm en de meteorologen van de weerkamer.

 

Recente nieuws- en klimaatberichten

  1. Ellen Verolme vanaf 1 februari directeur bij het KNMI

    Ellen Verolme start 1 februari 2025 als directeur bij het Koninklijk Nederlands Meteorologisch In...

    03 december 2024 - Nieuwsbericht
  2. Orkaanseizoen 2024: druk, met een bijzondere stilte

    Op 30 november is het Atlantische orkaanseizoen officieel afgesloten. Dit jaar is het seizoen bij...

    02 december 2024 - Nieuwsbericht
  3. Zachte en vrij natte herfst

    Met een gemiddelde temperatuur van 11,7 °C tegen een langjarig gemiddelde van 10,9 °C was de herf...

    29 november 2024 - Nieuwsbericht
  4. Nederlandse wintertemperaturen: het oosten is het nieuwe westen

    De afgelopen tijd is Nederland in alle seizoenen opgewarmd. In de winter is de temperatuur in het...

    27 november 2024 - Klimaatbericht
Toon alle nieuws- en klimaatberichten