Warmere klimaatzone kruipt Alaska binnen

Delen van Alaska zijn door klimaatverandering hun subarctisch klimaat kwijtgeraakt. Met het vaststellen van nieuwe klimaatgemiddelden, blijkt een warmere klimaatzone het Amerikaanse schiereiland bereikt te hebben. Hoewel het daadwerkelijke verschil in temperatuur klein is, illustreert dit treffend hoe klimaatzones steeds verder richting de polen schuiven.

Net als het KNMI berekenen meteorologische instituten over de wereld om de tien jaar nieuwe klimaatnormalen. Hiermee wordt het gemiddelde weer bepaald. De meest recente langjarige gemiddelden van Nederland, over de periode 1991-2020, zijn in januari gepubliceerd. Deze maand publiceerde de Amerikaanse weerdienst NOAA de nieuwe gemiddelden voor de Verenigde Staten. Daaruit blijkt dat sommige delen in een nieuwe, warmere klimaatzone terecht zijn gekomen.

Klimaatzones onderverdelen: classificatie van Köppen

De klimaatzones, zoals we die nu gebruiken, gaan al een hele tijd terug. Het idee hiervan is in 1918 uitgewerkt door Wladimir Köppen, naar wie de onderverdeling ook genoemd is. Het systeem bestaat uit vijf hoofd zones (aangegeven met de letters A-E; van tropen tot poolklimaat). Twee sub-letters geven een iets preciezere uitleg over: 1) de neerslag; en 2) de temperatuur in de zomer. Ze zijn zo gekozen dat er een duidelijke link is met de soorten vegetatie die in de verschillende klimaatzones voorkomen. Een voorbeeld: Nederland heeft een Cfb-klimaat, wat staat voor een gematigd klimaat (C) zonder droog seizoen (f) en met een gematigde zomer (b). De warmste delen van Alaska werden tot nu toe geclassificeerd als Dfc-klimaat: een subarctisch landklimaat (figuur 1).

Van ‘subarctisch’ naar ‘warm-zomer continentaal’

Uit de nieuwe klimaatgemiddelden, berekend over de periode 1991-2020, blijkt nu dat een deel van Alaska in een nieuwe klimaatzone valt. Sommige gebieden, waaronder Fairbanks (Centraal-Alaska) zijn overgegaan van een ‘subarctisch’ klimaat (Dfc) naar een ‘warm-zomer continentaal’ (Dfb) klimaat. Een relatief kleine verandering in de gemiddelde temperatuur (de periode 1991-2020 is slechts 0.4 graden warmer dan 1981-2010, figuur 2), heeft in dit geval dus behoorlijke impact op de classificatie: precies genoeg voor de introductie van een warm-zomers landklimaat in Alaska.

Past in trend opwarming

Het binnenkomen van een warmere klimaatzone in Alaska past in het beeld van klimaatopwarming. Door de klimaatopwarming schuiven klimaatzones namelijk steeds verder op naar de polen. De verwachting is dat in 2071-2100 een groot deel van Alaska te maken heeft met het ‘warm-zomer continentaal’ klimaat als de uitstoot van broeikasgassen niet drastisch afneemt (Dfb; figuur 3). 

Zeldzaam koude ‘zwabber’ begin april

Het jaar 2021 gedraagt zich in Alaska tot dusverre eerder als een subarctisch klimaat. In Bettles (Alaska) werd zelfs het april-maandrecord voor laagste temperatuur gebroken met een minimum van bijna -39 graden Celsius op vrijdag 9 april om 6 uur in de ochtend. Het breken van een maand-kouderecord is in tijden van klimaatverandering zeer bijzonder. Ook in Fairbanks was het koud met tussen 9 en 11 april drie record-koude dagen. 

Klimaatbericht door Lars van Galen en Karin van der Wiel