Wat betekent een mogelijke uitbarsting van Mount Agung voor het klimaat?

De vulkaan Mount Agung op het eiland Bali kan op elk moment uitbarsten. Lokale autoriteiten zijn alert en nemen voorzorgsmaatregelen vanwege de hete gloedwolken van as, gassen en gedeeltelijk gestolde lava die dan naar beneden komen razen. Ook vanuit de ruimte, met behulp van satellieten wordt de vulkaan gedetailleerd in het oog gehouden. Dit laatste is op de korte termijn van belang voor het vliegverkeer. Op de langere termijn kan de uitbarsting ook belangrijke effecten hebben op het klimaat.

Als de uitbarsting van deze tropische vulkaan sterk genoeg is, kan een fractie van het uitgestoten materiaal als fijnstof de stratosfeer bereiken, een stabiele luchtlaag op zo’n 20 kilometer hoogte. Het fijnstof kan daar een aantal jaar blijven hangen en zo een tijdelijk koelend effect op het klimaat hebben, dat vooral merkbaar zal zijn in de tropen.

Ook in Nederland kan er een merkbaar effect zijn. Veranderingen in de balans tussen luchtstromingen kunnen een toename van de westenwind tot gevolg hebben. Zomers zal dit een verkoelend effect hebben, maar in de winter kan het juist warmer worden.

Deze wereldwijde gevolgen laten zien hoe belangrijk het is om de mogelijke vulkaanuitbarsting, en het transport van fijnstof in de weken, maanden en jaren daaropvolgend, goed in de gaten te houden. Het KNMI doet dit in Europees verband op basis van de Copernicus Atmosphere Monitoring Service (CAMS). Het KNMI draagt hieraan bij met het leveren van satellietwaarnemingen en met het verbeteren van de modellen die de verandering van fijnstof en gassen in de atmosfeer beschrijven.

In het verleden hebben grote vulkaanuitbarstingen verloren oogsten tot gevolg gehad, maar ze heben ook kunstenaars geïnspireerd tot schilderijen van zonsondergangen omdat het fijnstof de lucht donkerder rood kleurt dan normaal.

KNMI-klimaatbericht door Vincent Huijnen en Michiel van Weele