Wereldgemiddelde temperatuur opnieuw in top tien

Het jaar 2008 was gemiddeld over de wereld met een afwijking van ongeveer 0,31 graden boven het langjarig gemiddelde een van de tien warmste van de meetreeks van ruim anderhalve eeuw. Dit is gebaseerd op metingen met thermometers.

Het jaar 2008 bezet daarmee de tiende plaats van de top tien. De tien warmste jaren kwamen alle voor in de laatste twaalf jaar. Aan top staat nog steeds 1998 met een afwijking van +0,52 graden boven de norm van 14,0 graden, het langjarig gemiddelde over 1961-1990. In dat jaar gaf een sterke El Niño de temperatuur een extra zetje. In een El Niño-jaar is het water langs de evenaar in de Stille Oceaan warmer dan normaal. Als het zeewater kouder is spreken we van een La Niña.  De afwisseling van El Niño’s La Niña’s is een natuurlijke variatie van het klimaat. Sinds 2007 hebben we te maken met een La Niña, waardoor de hoge wereldtemperaturen iets worden getemperd. Het is wachten op een nieuwe El Niño om de wereldgemiddelde temperatuur op een nieuw record te brengen. Dit soort variaties zijn maanden vooruit voorspelbaar. Onderzoekers zagen een jaar geleden al aankomen dat 2008 wel warm maar niet extreem warm zou worden. Ook 2009 zal nog gedomineerd door een zwakke La Niña.

Corrigeren we de temperatuur voor deze natuurlijke variaties dan blijkt het gemiddelde gestaag te stijgen, afgezien van een korte onderbreking na een grote vulkaanuitbarsting. De laatste tien jaar is de wereldgemiddelde temperatuur met 0,2 graden gestegen. De opwarmende trend die sinds de jaren zeventig is ingezet gaat onverminderd door.

Opmerkelijke gebeurtenissen
Wereldwijd leverde 2008 een scala aan opmerkelijke weerfenomenen op. Zo was de ijssmelt op de Noordpool was bijna net zo grootals in recordjaar 2007. In een groot deel van Noord-Europa inclusief Siberië en Scandinavië begon 2008 met een uitzonderlijk zachte winterperiode. De maandgemiddelden lagen in Scandinavië 7 graden boven de norm en veel plaatsen registreerden de zachtste winter sinds het begin van de meetreeksen. Dat stond in schril contrast met de ijzige winter in een gebied dat zich uitstrekte van Turkije tot China. Hier was januari in zeker vijftig jaar niet zo koud.

Opmerkelijk was ook het vroege begin van de zomer in grote delen van Europa. In ons land was mei al een echte zomermaand met uitzonderlijk veel zon en in De Bilt liefst 9 zomerse dagen. De meimaand was hier drie graden warmer dan normaal. Ook in het zuidoosten van Europa en het Midden Oosten begon het hete seizoen vroeg. De eerste hittegolven deden zich in april al voor. Het noorden van Afrika kreeg tussen september en november te maken met hevige regen waardoor doden en gewonden vielen en veel schade werd aangericht. Ook in het zuidwesten van Europa regende het soms hevig. Valencia registreerde 390 mm in een etmaal, waarvan 144 mm in een uur omlaag kwam. Delen van Frankrijk kregen tussen 31 oktober en 2 november op sommige plaatsen 500 mm te verwerken, wat leidde tot overstromingen en modderstromen.

Het ozongat boven Antarctica was dit jaar groter dan vorig jaar maar kleiner dan in recordjaar 2006. Op 12 september bereikte het ozongat een omvang van 27 miljoen vierkante kilometer, tegen 29 miljoen in 2006 en 25 miljoen in 2007. De jaarlijkse variaties hangen volgens de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) samen met grillige weersomstandigheden.