links foto van neerslag in de winter en rechts foto van neerslag in de zomer

Zomer bijna net zo nat als winter

25 mei 2023

Je zou het misschien niet denken, maar in Nederland valt er in de zomer bijna net zo veel neerslag als in de winter. De hoeveelheid neerslag, meestal in de vorm van regen, soms als hagel of sneeuw, is vrij gelijkmatig verdeeld over het jaar. En dat is best bijzonder want dat is lang niet overal in Europa het geval.

Neerslag vrij gelijkmatig verdeeld over het jaar 

Per jaar valt er gemiddeld in Nederland 851 millimeter neerslag (figuur 1). De variatie tussen de seizoenen is klein. Uitzondering is het voorjaar dat minder dan een kwart van de jaarneerslag voor zijn rekening neemt (18 procent). In het voorjaar is de Noordzee nog koud en hebben we vaker te maken met hogedrukgebieden. Dat maakt het voorjaar gemiddeld wat droger dan de andere seizoenen. 

Dat is niet overal zo in Europa 

Dat de neerslaghoeveelheden bij ons in zomer en winter zo vergelijkbaar zijn, is best bijzonder. Dit zie je goed als je Europa als geheel bekijkt (figuur 2). In de koudste gebieden is de winter droger dan de zomer (bruine kleuren). In koude lucht zit relatief weinig waterdamp, en dus regent of sneeuwt het meestal niet hard. Rond de Middellandse Zee domineert de zomerdroogte, en is juist de winter (en ook de herfst) gemiddeld veel natter (groene kleuren). In Nederland bevinden we ons daar ergens tussenin (witte kleuren). 

In de zomer regent het korter, maar harder 

Er is nog een reden waarom het bijzonder is dat de hoeveelheid zomer- en winterneerslag vrijwel gelijk zijn. Dit heeft te maken met het ‘karakter’ van neerslag. In de zomer zijn buien vaker kortstondig en fel. De neerslag valt meestal in de middag of ‘s avonds (onweer!) en is een gevolg van sterke convectie overdag (opstijgen van lucht boven een warm landoppervlak). In de winter regent het vaker en langduriger, maar is de neerslagintensiteit meestal relatief laag. De winterregens hangen samen met het overtrekken van grote weersystemen.  

De helft van de zomerneerslag valt in buien met meer dan 2 millimeter per uur aan regen (2 liter water op elke vierkante meter). In de winter is dat maar een vijfde deel (figuur 3). Die verschillen in duur en intensiteit van de regen in winter en zomer middelen blijkbaar uit. 

grafiek met gemiddelde hoeveelheid neerslag per maand in Nederland voor de periode 1991-2020. De verdeling van de jaarneerslag over de vier seizoenen is in procenten weergegeven
Figuur 1. Gemiddelde hoeveelheid neerslag per maand in Nederland voor de periode 1991-2020. De verdeling van de jaarneerslag over de vier seizoenen is in procenten weergegeven. ©KNMI
kaart van europa met gemiddelde neerslagverschil tussen winter en zomer, als percentage van de jaarneerslag. Groene kleuren geven aan dat de winter natter is, en bruine kleuren dat de winter droger i
Figuur 2. Gemiddelde neerslagverschil tussen winter en zomer in Europa, als percentage van de jaarneerslag. Groene kleuren geven aan dat de winter natter is, en bruine kleuren dat de winter droger is. ©KNMI
grafiek met bijdrage in procenten van regenperiodes met verschillende intensiteiten aan de totale hoeveelheid neerslag in die maand. Gebaseerd op uurlijkse neerslagmetingen in De Bilt voor de periode 1991-2020
Figuur 3. Bijdrage in procenten van uren met verschillende neerslagintensiteit aan de totale hoeveelheid neerslag in die maand. Gebaseerd op uurlijkse neerslagmetingen in De Bilt voor de periode 1991-2020. ©KNMI

Winter wordt belangrijker in een warmer klimaat 

We zien nu al uit waarnemingen dat de gemiddelde neerslag in Nederland aan het toenemen is en dat neerslag van hoge intensiteit vaker voorkomt. Door de opwarming verwachten we dat in de winter er gemiddeld meer neerslag gaat vallen, in de zomer (waarschijnlijk) juist (veel) minder. Hierdoor gaat het belang van winterneerslag in het jaarbudget toenemen. De grootte van de veranderingen hangt af van hoe sterk de aarde nog gaat opwarmen. In oktober komen onze nieuwe klimaatscenario's uit die laten zien hoe groot de veranderingen mogelijk zijn die op ons afkomen. 

KNMI-klimaatbericht door Hylke de Vries en Frank Selten 

Recente nieuws- en klimaatberichten

  1. Leerlingen helpen KNMI satellietmetingen beter te begrijpen

    Leerlingen van scholen door heel Nederland hebben meegeholpen met een onderzoek om de satellietme...

    07 juni 2023 - Klimaatbericht
  2. Noordenwind laat ons wachten op de eerste zomerse dag

    Een hardnekkig hogedrukgebied boven Groot-Brittannië zorgde voor een uitzonderlijk groot aantal d...

    01 juni 2023 - Klimaatbericht
  3. Op een na natste lente van deze eeuw

    De lente was zeer nat: deze eeuw was alleen het voorjaar van 2006 natter. Met een gemiddelde temp...

    01 juni 2023 - Klimaatbericht
  4. Waar blijft de eerste zomerse dag?

    Het voelt alsof we dit jaar lang moeten wachten op die eerste zomerse dag. En dat is ook zo. Gemi...

    24 mei 2023 - Klimaatbericht
Toon alle nieuws- en klimaatberichten