Unicef medewerker bij een uitgedroogde rivier
UNICEF/UN0702762/Translieu/Nyaberi

Zonder klimaatverandering was de huidige droogte in de Hoorn van Afrika niet zo extreem geweest als nu

28 april 2023

Sinds oktober 2020 teistert een uitzonderlijke droogte landen in de Hoorn van Afrika (Ethiopië, Kenia en Somalië). Zonder klimaatverandering zou deze droogte niet zo extreem geweest zijn. Dat blijkt uit een studie van World Weather Attribution. Vooral de hogere temperaturen veroorzaken vaker extremere droogte door een toename in verdamping.

Al twee jaar weinig regen 

Oost-Afrika kent twee regenperiodes. De zogenaamde "long rains" tussen maart en mei waarin de meeste regen valt en de zogenaamde "short rains" tussen oktober en december die minder intens en wisselvalliger zijn (figuur 1). In beide regenperiodes is de afgelopen jaren weinig regen gevallen. De droogte is alleen onderbroken door korte hevige regenval die juist weer plotselinge overstromingen veroorzaakte. Alles bij elkaar is er al twee jaar weinig regen, waardoor oogsten mislukken. Naar schatting zijn in 2022 door deze droogte 43000 mensen overleden.  

Long rains droger, short rains natter 

Het regenklimaat in Oost-Afrika verandert. De long rains lijken gemiddeld iets droger te worden, de short rains worden duidelijk natter. Opgeteld over het hele jaar verandert er niet veel. De afgelopen twee jaar waren uitzonderlijk door La Niña. Tijdens La Niña valt er tijdens de "short rains" nameljk veel minder regen dan normaal en dit heeft bijgedragen aan de huidige droogte. 

Figuur 1. Het studiegebied van de droogte in de Hoorn van Afrika kent twee regenseizoenen: de "long rains" in maart tot mei, "short rains" in oktober tot december. Bron: CPC/WWA.
Figuur 2. Droogteclassificatie gebaseerd op de SPEI-24 index, over de jaren 2021 en 2022, relatief ten opzichte van het gemiddelde over 1980-2010. De donkerblauwe dikke contourlijn geeft het studiegebied weer. Bron: CPC/WWA.

Ook verdamping speelt een rol in droogte 

Hoe sterk de grond uitdroogt, hangt naast neerslag ook af van verdamping. Als er meer water verdampt dan er door regen weer bijkomt, dan droogt de grond uit. Hoe harder de zon schijnt en hoe hoger de temperatuur, hoe sterker de verdamping. Verdamping is lastig te meten, maar op basis van de hoeveelheid zon en de temperatuur kunnen we uitrekenen hoeveel water er potentieel kan verdampen. Een goede maat voor droogte is het verschil tussen neerslag en de berekende potentiële verdamping over een bepaalde periode. De droogte index SPEI is hierop gebaseerd.  

Zonder klimaatverandering zou het nooit zo droog zijn geweest 

Met het team van World Weather Attribution hebben we voor het eerst gekeken naar de invloed van klimaatverandering (attributie) op SPEI-24, een maat voor 24 maanden droogte. Volgens deze maat is de huidige droogte erg uitzonderlijk, klasse D4 (zie figuur 2). Uit onze analyse blijkt dat SPEI-24 een verdrogende trend laat zien door klimaatverandering, vooral door de stijgende temperaturen. We concluderen dan ook dat door klimaatverandering droge periodes in de Hoorn van Afrika verergeren. Zonder klimaatverandering zou de huidige droogte nooit zo droog zijn geweest als nu. 

KNMI-klimaatbericht door Sjoukje Philip 

Recente nieuws- en klimaatberichten

  1. Orkaanseizoen 2024: druk, met een bijzondere stilte

    Op 30 november is het Atlantische orkaanseizoen officieel afgesloten. Dit jaar is het seizoen bij...

    02 december 2024 - Nieuwsbericht
  2. Zachte en vrij natte herfst

    Met een gemiddelde temperatuur van 11,7 °C tegen een langjarig gemiddelde van 10,9 °C was de herf...

    29 november 2024 - Nieuwsbericht
  3. Nederlandse wintertemperaturen: het oosten is het nieuwe westen

    De afgelopen tijd is Nederland in alle seizoenen opgewarmd. In de winter is de temperatuur in het...

    27 november 2024 - Klimaatbericht
  4. Storm Conall

    Storm Conall bereikt woensdag 27 november Nederland. We verwachten woensdagavond in het noorden v...

    26 november 2024 - Nieuwsbericht
Toon alle nieuws- en klimaatberichten