Nieuwsbericht

Afname van seismiciteit in Groningen

09 september 2016

De effecten van de reductie in de gaswinning beginnen zichtbaar te worden in de seismologische metingen van het KNMI. Sinds 2014 is de seismiciteit rondom Loppersum afgenomen. Het zwaartepunt van het seismisch moment, een maat voor de vrijgekomen energie, verplaatst zich naar het zuiden van het Groningenveld.

Aardbevingen die het gevolg zijn van menselijk handelen, worden geïnduceerde aardbevingen genoemd. Dit soort bevingen treedt op in Noord-Nederland als gevolg van de gaswinning. De meeste bevingen hebben tot op heden plaatsgevonden in het Groningen-gasveld. De eerste gemeten beving in het Groningenveld was nabij Middelstum op 5 december 1991 en had een magnitude van 2,4. Alle aardbevingen vanaf een sterkte van 1,5 worden sinds 1995 in de regio geregistreerd en tot op heden zijn er 333 van dit soort bevingen geweest. Jaarlijks zijn er grote variaties in de sterkte en het aantal van de bevingen. Over het algemeen kan gezegd worden dat de seismiciteit sinds 1991 is toegenomen. De sterkste beving was op 16 augustus 2012 met een magnitude van 3,6 en vond plaats nabij Huizinge. Ook de laatste jaren is de seismiciteit verre van constant. In 2013 waren er nog 32 bevingen met een magnitude groter dan 1,5 terwijl dit er in 2014 21 bevingen waren.

Verplaatsing seismisch moment naar het zuiden

Zoals volgt uit figuur 1 zijn er dit jaar 8 bevingen met een magnitude groter dan 1,5 opgetreden in het Groningenveld. In 2015 waren dit er nog 23. Sinds in 2014 de gasproductie rond Loppersum beperkt is, lijken de bevingen in de regio minder geworden. Met de stand van zaken van dit jaar erbij lijkt het ook of de zwaarte is afgenomen. Om hier op een objectieve manier naar te kijken, is het 'seismisch moment' van belang. Op basis van de magnitude van de bevingen kan het seismisch moment uitgerekend worden en het totale seismische moment voor dat jaar worden bepaald. Hierbij telt niet alleen het aantal bevingen, maar ook de sterkte van deze bevingen.

Vanaf 2014 is er een zuidwaartse beweging van het zwaartepunt zichtbaar

Ook kan het zwaartepunt van het seismisch moment voor een jaar bepaald worden. Een gewogen gemiddelde waarbij de bevingen met het grootste seismische moment het zwaarst wegen. Figuur 2 geeft dit zwaartepunt van het seismisch moment per jaar aan. De zwaartepunten liggen over het Groningenveld verspreid en tot 2014 lijkt de verdeling vrij willekeurig.

Figuur 1. Jaarlijks aantal bevingen in het Groningerveld naar magnitude. ©KNMI
Figuur 1. Jaarlijks aantal bevingen in het Groningerveld naar magnitude. ©KNMI
Figuur 2. Zwaartepunten van het seismisch moment voor elk jaar. ©KNMI
Figuur 2. Zwaartepunten van het seismisch moment voor elk jaar. ©KNMI
Figuur 3. Het totale seismische moment per jaar. ©KNMI
Figuur 3. Het totale seismische moment per jaar. ©KNMI

De locatie van het huidige zwaartepunt (september 2016) is de meest zuidelijke tot op heden. De oorzaak van de verplaatsing is een afgenomen seismisch moment in het noorden en een toegenomen moment in het zuiden van het veld. Het jaarlijkse seismische moment is sinds 2012 al aan het afnemen. Dit geeft de indicatie dat minder winning, mede rondom Loppersum, tot een vermindering van de seismiciteit heeft geleid. Deze observatie heeft geen voorspellende waarde voor de toekomst. Het voorkomen van bevingen, waar, wanneer en hoe zwaar, heeft een grillig karakter. Het is niet te voorspellen waar en wanneer de volgende beving optreedt of welke sterkte deze zal hebben. De toekomst zal leren hoe consistent mogelijke veranderingen zijn en of de indicaties stand houden. Deze resultaten behoeven ook nog verder onderzoek, zoals naar de toename van het seismisch moment in het zuiden onder de veranderende productie.

Compactie

De aardbevingen zijn het gevolg van gaswinning uit een zandsteenlaag op zo'n 3 kilometer diepte. Het gas zit in de poriën van de zandsteen ingesloten. Doordat de zandsteen bedekt wordt door een laag zout, blijft het gas gevangen in de zandsteen. Door de winning verlaagt de druk in de zandsteen en klinkt deze in, dit wordt compactie genoemd.

Compactie leidt tot bodemdaling aan het aardoppervlak en is ook de oorzaak van aardbevingen in de aarde.

Waar de bodemdaling een geleidelijk proces is, gebeuren aardbevingen schoksgewijs. Een maat voor de sterkte van een aardbeving is de magnitude op de Schaal van Richter. Deze magnitude wordt bepaald aan de hand van de gemeten uitslagen van seismometers. Omdat een magnitude 3 beving op 3 kilometer diepte veel beter voelbaar is dan dezelfde beving op bijvoorbeeld 40 kilometer diepte, worden ook de grondversnellingen aan het aardoppervlak gemeten. De piekgrondversnelling (PGA: peak ground acceleration) is een maat voor het effect van de beving aan het aardoppervlak. Gegevens van aardbevingen en metingen zijn beschikbaar via het dataportaal van het KNMI.

Recente nieuws- en klimaatberichten

  1. Waarom de Cariben mogelijk een actief orkaanseizoen tegemoet gaan

    Een jaar geleden, in maart 2023, begonnen wereldwijd de hoge zeewatertemperaturen records te verb...

    27 maart 2024 - Klimaatbericht
  2. Koraal verdwijnt in hoog tempo

    Te hoge temperaturen van het oceaanwater zorgen ervoor dat koraalriffen op grote schaal afsterven...

    26 maart 2024 - Klimaatbericht
  3. Steeds gevaarlijkere gevoelstemperaturen in zuidelijk West-Afrika door klimaatverandering

    Als gevolg van klimaatverandering is de zogenaamde gevoelstemperatuur in zuidelijk West-Afrika nu...

    22 maart 2024 - Klimaatbericht
  4. Wereld Meteorologische Dag 2024

    Klimaatverandering is een reële en niet te ontkennen bedreiging voor onze hele beschaving. De gev...

    21 maart 2024 - Nieuwsbericht
Toon alle nieuws- en klimaatberichten