Regenval Zuidoost-Azië verergerd door klimaatverandering

Grote delen van Zuidoost-Azië werden eind november geteisterd door hevige regenval en overstromingen (afbeelding 1). Drie tropische cyclonen brachten in korte tijd enorm veel regen in onder andere Sri Lanka en delen van Vietnam, Maleisië en Indonesië met overstromingen en aardverschuivingen als gevolg. Er vielen meer dan 1600 doden, honderdduizenden mensen werden uit hun huizen verdreven en miljoenen kregen te maken met de gevolgen van dit extreme weer. Was dit extreme weer ook zo heftig geweest zonder klimaatverandering?  In een snelle attributiestudie zijn we dit nagegaan voor de hoeveelheid regen die gepaard ging met de cyclonen Senyar en Ditwah.

De meeste regen boven Sumatra en Maleisië die met cycloon Senyar gepaard ging viel tussen 23 en 27 november (afbeelding 2, links). We hebben vier verschillende datasets van regenwaarnemingen geanalyseerd en zien een toename in extreme neerslagsommen in dit gebied gerelateerd aan de wereldgemiddelde opwarming. Gemiddeld liggen de 5-daagse neerslagsommen in dit gebied tegenwoordig 9 tot 50 procent hoger dan zonder klimaatverandering het geval zou zijn geweest. 

De meeste regen boven Sri Lanka die met cycloon Ditwah gepaard ging viel tussen 24 en 28 november (afbeelding 2, rechts). Net als boven Sumatra en Maleisië zien we dat ook hier de 5-daagse neerslagsommen in de vier verschillende waarnemingsdatasets tegenwoordig zo'n 28 tot 160 procent hoger liggen dan zonder klimaatverandering het geval zou zijn geweest. 

De intensievere regenval heeft direct te maken met de hogere zeewatertemperaturen. Uit meetgegevens blijkt dat de temperatuur van de Indische Oceaan nu ongeveer een hele graad hoger ligt dan een eeuw geleden.

Wat zeggen de klimaatmodellen? 

In iedere attributiestudie maken naast waarnemingen ook gebruik van klimaatmodellen. Het effect van klimaatverandering kan met modellen worden bestudeerd door berekeningen met en zonder toename in broeikasgassen met elkaar te vergelijken. Voorwaarde is wel dat modellen het waargenomen klimaat goed kunnen reproduceren. Dat blijkt niet zo te zijn als we de regen in beide regio's uit modellen vergelijken met waarnemingen. Zo is bijvoorbeeld de verdeling van de neerslag over het jaar heen niet goed gerepresenteerd. En ook hebben modellen in het algemeen moeite om neerslag over eilanden goed te representeren, ze presteren vaak beter over grote gebieden op het vasteland. Daarom kunnen we in deze studie niet op de modellen vertrouwen.

Rol van klimaatverandering 

De waarnemingen laten zien dat extreme neerslag toeneemt. Ook weten we dat de opwarming van de atmosfeer gepaard gaat met een toename aan waterdamp, gemiddeld zo'n zeven procent per graad opwarming. Meer waterdamp in de lucht voedt heviger neerslag, precies zoals we in de waarnemingen zien. Daarom concluderen we op basis van de waarnemingen en deze kennis dat klimaatverandering tot een toename in neerslag uit beide cyclonen heeft geleid. Hoeveel precies kunnen we niet vaststellen, omdat de modellen (nog) niet goed de waargenomen neerslag in beide regio's kunnen reproduceren.

Wat betekent dit? 

In de overstroomde regio's hebben ze vaker te maken met overstromingen. Maar ditmaal waren ze zwaarder dan normaal met grotere schade aan infrastructuur en ernstigere gevolgen in deze dichtbevolkte gebieden dan in andere jaren. Dit kwam met name door de grote hoeveelheid regen in korte tijd, maar ook dat door de snelle verstedelijking in overstromingsgebieden veel mensen blootgesteld raken aan het risico van overstromingen. Daarbij komt dat de aangelegde infrastructuur kwetsbaar is en adequate vroegtijdige waarschuwingssystemen ontbreken.

De aarde zal verder opwarmen en daarmee neemt de kans op hevige regenval verder toe. De opwarming beperken door snel te stoppen met fossiele brandstoffen helpt om toekomstige slachtoffers en schade te beperken, naast aanpassingen aan infrastructuur en vroegtijdige waarschuwingen.

KNMI-klimaatbericht door Sjoukje Philip en Sarah Kew