Wereldwijd wordt vandaag, op Heat Action Day, aandacht gevraagd voor de risico’s van extreme hitte. En dat is nodig ook: door klimaatverandering krijgen we in Nederland steeds vaker te maken met extreme hitte. Maar wanneer voelt het nou écht heet? Samen met TNO, RIVM en de VU ontwikkelen we hittekracht om beter te kunnen inschatten hoe belastend hitte is voor de mens.
Een droge zomerdag met 30 graden en een briesje voelt heel anders dan een klamme dag met 25 graden zonder wind. Toch wordt hitte vaak beoordeeld op temperatuur alleen. Dat geeft geen compleet beeld. Want hoe heet het voor je lichaam aanvoelt, hangt ook af van luchtvochtigheid, zonnestraling en wind.
Dat verschil zie je bijvoorbeeld bij sportevenementen. Recent zorgde hitte daar al vaker voor problemen, zoals enkele weken geleden in Leeuwarden en Leiden, toen op verschillende hardloopevenementen sporters onwel werden door de hitte. Maar niet alleen sporters lopen risico: ook hulpdiensten zoals politie, brandweer en ambulancepersoneel werken soms langdurig buiten in zware kleding en kunnen last krijgen van de hitte. Voor al deze groepen is een nauwkeurigere maat dan temperatuur nodig om risico’s goed in te schatten en tijdig maatregelen te nemen.
Gelukkig bestaan er internationale standaarden om de belasting van hitte op het menselijk lichaam beter te bepalen. De Wet-Bulb Globe Temperature (WBGT) is zo’n wetenschappelijk onderbouwde maat, waarin temperatuur, luchtvochtigheid, zonnestraling en wind worden gecombineerd. Deze wordt al decennialang internationaal gebruikt om de impact van hitte in te schatten voor bijvoorbeeld defensie, arbeid en sport.
Het KNMI berekent de WBGT nu specifiek voor Nederland, data die openbaar is via ons Data Platform. Wel is de maat wat lastig te interpreteren, omdat hij vanwege de berekening wat lager uitvalt dan de werkelijke temperatuur. Dat voelt tegenstrijdig. Daarom werken we aan een toegankelijke versie voor het brede publiek: de hittekracht. Deze zet de complexe WBGT-waarde om naar een begrijpelijke schaal van 1 tot 10, vergelijkbaar met zonkracht en windkracht, zodat iedereen in één oogopslag ziet hoe belastend de omstandigheden zijn. KNMI werkt momenteel aan het omzetten van de WBGT naar een praktische 1-10 schaal.
In De Bilt komen steeds meer uren voor met extreme hittekracht, waarbij de WBGT-waarde tot de hoogst gemeten 2% in het zomerhalfjaar behoort (afbeelding 1). In zulke hitte kun je veel dingen niet meer doen zoals je gewend bent. Iemand die opgroeide in de jaren ‘80 maakte gemiddeld zo’n 5 uur per jaar mee met extreem hoge hittekracht, minder dan een dag per jaar. In het klimaat van nu ervaar je diezelfde hittekracht gemiddeld 14 uur per jaar– bijna drie keer zo vaak. Met andere woorden: de kans dat je wordt blootgesteld aan extreem hoge hittekracht is meer dan verdubbeld vergeleken met een à twee generaties geleden. In 2019 werd een piek van bijna 45 uur met hoge hittekracht bereikt. Let wel: deze metingen zijn volgens internationale richtlijnen gedaan in een open veld. In stedelijke gebieden is de hittekracht hoger.
De verwachting is dat deze trend doorzet. Volgens de KNMI’23 klimaatscenario’s stijgen in Nederland de dagelijkse maximumtemperaturen in de zomer met 1,2 tot 2,2 graden richting 2050, ten opzichte van het langjarig gemiddelde (1991-2020). Tegelijk neemt ook de gemiddelde zonnestraling toe. De kans op een hogere hittekracht wordt dus ook groter.
Hoe belastend de hitte is, hangt niet alleen af van het weer, maar ook van jezelf. Leeftijd, gezondheid, conditie, kleding en hoe actief je bent, spelen allemaal een rol. Dit noemen we ook wel hoe ‘hittefit’ iemand is. Net zoals je huidtype en gebruik van zonnebrand bepalen hoe snel je verbrandt bij sterke zonkracht, bepaalt hoe hittefit je bent hoe goed je lichaam kan omgaan met een hoge hittekracht.
Sommige factoren kun je niet veranderen, zoals je leeftijd of medische situatie, maar je gedrag kun je wél aanpassen. Hoe hittefit je bent is dus gedeeltelijk zelf te beïnvloeden. Door bijvoorbeeld genoeg water te drinken, uit de zon te blijven en de dag anders in te delen, hebben we zelf veel invloed op de impact van hitte op ons lichaam (afbeelding 2).
De hittekracht wordt op dit moment getest binnen het KNMI in samenwerking met professionele partners, bijvoorbeeld voor buitensport, buitenwerk en de gezondheidszorg. Vanaf zomer 2026 is de index naar verwachting beschikbaar via de KNMI-app, zodat iedereen kan zien hoe zwaar de hitte op dat moment aanvoelt. Zo helpen we Nederland om beter voorbereid te zijn op hitte, nu en in de toekomst.
Vandaag wordt het tropisch warm in Nederland door de aanvoer van warme lucht uit Zuid-Europa. Ook...
13 juni 2025 - KlimaatberichtAan het einde van de vrijdagavond en in de nacht naar zaterdag kans op zware onweersbuien in het ...
13 juni 2025 - LiveblogDe Atlantische oceaanstroming, waar de Golfstroom onderdeel van is, lijkt een stuk instabieler te...
11 juni 2025 - KlimaatberichtVorige week was daar dan eindelijk een uitspraak in de klimaatrechtzaak die een Peruaanse boer ha...
06 juni 2025 - Klimaatbericht