Hittestress in beeld tijdens SAIL

De veiligheidsregio kan actie ondernemen als een bepaald gebied erg druk is en de hittekracht hoog

Er zijn verschillende internationale standaarden die de belasting van hitte op het menselijk lichaam kunnen bepalen. Een van die standaarden is de Wet Bulb Globe Temperature (WBGT). Het KNMI gebruikt deze standaard voor de ontwikkeling van hittekracht. Het KNMI geeft kaarten van deze WBGT tijdens SAIL elke 10 minuten door aan de veiligheidsregio op een resolutie van 1 bij 1 kilometer. De veiligheidsregio kan dan actie ondernemen bijvoorbeeld door voetgangersstromen te reguleren als een bepaald gebied erg druk is en de hittekracht hoog. De WBGT van het KNMI levert enkel een waarde op. Het is aan een organisatie zelf om hier grenswaardes aan te koppelen. En te bepalen bij welke waarde welke maatregelen worden getroffen.

Wat is de WBGT? 

De WBGT bestaat uit drie onderdelen: 

• de natte bol temperatuur (telt voor 70% mee), die neemt het verkoelende effect van zweten mee. Omdat zweten een hele efficiënte manier is om lichaamswarmte kwijt te raken, telt dit onderdeel zo zwaar mee
• de zwarte bol temperatuur (telt voor 20% mee), die neemt het effect van directe zonnestraling op het lichaam mee
• de luchttemperatuur (telt voor 10% mee), dit is de temperatuur in de schaduw

Omdat de natte bol en zwarte bol temperaturen niet standaard gemeten worden op KNMI-weerstations, wordt deze berekend. Het KNMI gebruikt een van de internationale standaard benaderingen die gebruik maakt van variabelen die wel standaard gemeten worden, namelijk de globale straling, de relatieve vochtigheid, de wind snelheid en de luchttemperatuur.  

Product voor de veiligheidsregio 

Om het gebied in Amsterdam rondom SAIL beter te kunnen monitoren, is er een weerstation (WOW-station) neergezet op het dak van de Vrije Universiteit. Samen met de al bestaande WOW-stations en de officiële KNMI-weerstations worden kaarten in hoge resolutie gemaakt voor verschillende variabelen. Deze kaarten zijn beschikbaar op het KNMI Data Platform. Deze kaarten, samen met de globale straling van KNMI-weerstation Schiphol, worden gebruikt om de WBGT uit te rekenen en elke 10 minuten beschikbaar te maken voor de veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland (zie afbeelding 1 voor een voorbeeld). 

Andere evenementen 

Een nauwkeurigere maat dan temperatuur is nodig om risico’s goed in te schatten en tijdig maatregelen te nemen

Een bekend voorbeeld waar het weer veel invloed op heeft, zijn sportevenementen zoals marathons. Temperatuur, luchtvochtigheid, zon en wind kunnen de prestaties en ook de risico's beïnvloeden. Maar niet alleen sporters lopen risico: ook hulpdiensten zoals politie, brandweer en ambulancepersoneel werken soms langdurig buiten in zware kleding en kunnen last krijgen van de hitte. Voor al deze groepen is een nauwkeurigere maat dan temperatuur nodig om risico’s goed in te schatten en tijdig maatregelen te nemen. 

Voor het KNMI is de samenwerking op SAIL een experiment voor de WBGT formule. Wat zegt een bepaalde waarde nou eigenlijk? Welk besluit past daar dan bij? Gedurende SAIL is daarom ook een meteoroloog van het KNMI aanwezig om advies te geven aan de veiligheidsregio en hulpdiensten, om zo snel te kunnen schakelen wanneer nodig. 

Hittekracht voor jou 

Dit jaar werken we aan een toegankelijke versie van de WGBT voor het brede publiek: de hittekracht. Deze hittekracht wordt op dit moment getest binnen het KNMI in samenwerking met professionele partners, zoals met de veiligheidsregio tijdens SAIL. Vanaf zomer 2026 is de index naar verwachting beschikbaar via de KNMI-app, zodat iedereen kan zien hoe zwaar de hitte op dat moment aanvoelt. Zo helpen we Nederland om beter voorbereid te zijn op hitte, nu en in de toekomst.